فهرست مطالب
آداب دعا و ذکر و مناجات با پروردگار
حمد و ثنای پروردگار
یکی از آداب دعا این است که انسان پیش از دعا نعمت‌های الهی را یادآوری کرده و حمد و ثنای پروردگار را بگوید و او را به‌جهت نعمت‌هایش شکر گوید.
بلندکردن و تکان‌دادن دست
یکی از آداب دعا این است که هنگام دعا دست‌ها به‌سمت آسمان بلند شود! چنانچه حضرت صادق(علیه‌السلام) در تفسیر آیه۷۶ سورۀ مؤمنون فرمود: منظور از تضرّع، بلندکردن دست‌هاست.
قَالَ الصَّادِقُ عَلَیْهِ السَّلَامُ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى «فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ»: التَّضَرُّعُ رَفْعُ الْیَدَیْنِ.
شخصی زندیق و کافر از امام صادق(علیه‌السلام) پرسید: چه فرقی می‌کند که هنگام دعا دست‌هایتان را به‌سوی آسمان بلند کنید یا به‌سمت زمین دراز کنید؟ حضرت فرمود: این دو حالت از نظر علم و احاطه پروردگار با هم یکسان است؛ «لَکِنَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَمَرَ أَوْلِیَاءَهُ وَ عِبَادَهُ بِرَفْعِ أَیْدِیهِمْ إِلَى السَّمَاءِ نَحْوَ الْعَرْشِ لِأَنَّهُ مَعْدِنُ الرِّزْقِ» لکن خداوند به دوستان و بندگانش دستور داده که دستشان را به‌سمت آسمان و عرش الهی دراز کنند چه اینکه معدن رزق الهی آنجا است.
دربارۀ اقسام بلندکردن دست هنگام دعا و نیایش روایات زیادی وارد شده که به برخی اشاره می‌شود:
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الدُّعَاءِ وَ رَفْعِ الْیَدَیْنِ، فَقَالَ: عَلَى أَرْبَعَهِ أَوْجُهٍ، أَمَّا التَّعَوُّذُ فَتَسْتَقْبِلُ الْقِبْلَهَ بِبَاطِنِ کَفَّیْکَ وَ أَمَّا الدُّعَاءُ فِی الرِّزْقِ فَتَبْسُطُ کَفَّیْکَ وَ تُفْضِی بِبَاطِنِهِمَا إِلَى السَّمَاءِ وَ أَمَّا التَّبَتُّلُ فَإِیمَاءٌ بِإِصْبَعِکَ السَّبَّابَهِ وَ أَمَّا الِابْتِهَالُ فَرَفْعُ یَدَیْکَ تُجَاوِزُ بِهِمَا رَأْسَکَ وَ دُعَاءُ التَّضَرُّعِ أَنْ تُحَرِّکَ إِصْبَعَکَ السَّبَّابَهَ مِمَّا یَلِی وَجْهَکَ وَ هُوَ دُعَاءُ الْخِیفَهِ.
ابو بصیر گوید: از حضرت صادق(علیه‌السلام) دربارۀ دعاکردن و بلندکردن دست‌ها سؤال پرسیدم.
حضرت فرمود: [حالات حرکت دست] بر چهار گونه است:
- تعوّذ: براى پناه‌بردن به خدا (از شرّ شیاطین و دشمنان) درون دست‌هاى خود را به‌سمت قبله می‌کنی؛
- استرزاق: برای طلب روزى، دست‌هاى خود را باز می‌کنى و درون آن دو را به‌سوى آسمان قرار می‌دهی؛
- تبتّل: به‌معنای اشاره‌کردن با انگشت سبابه (اشاره) است؛
- ابتهال: به‌معنای بلندکردن دست‌ها به‌گونه‌ای است که از سرت بگذرد.
- و دعاى تضرّع این است که انگشت سبابه را در برابر صورتت تکان بدهی و آن دعاى خیفه (و هراس) است.
و در تقسیماتی دیگر این‌گونه رسیده است:
- رغبت: دو دست را باز کنی و کف دست را به‌سمت آسمان بگیری؛
- رهبت: دو دست را باز کنی و پشت آن را به‌سمت آسمان بگیری؛
- تضرّع: انگشت سبابه دست راست را به‌سمت راست و چپ حرکت دهی؛
- بنابر نقلی روبه‌روی صورت تکان می‌دهی و آن دعای خیفه (و هراس) است.
- تعوّذ: کف دست رو به‌سمت قبله قرار می‌دهی؛
- تبتّل: انگشت سبابه دست چپ را به‌ست بالا و پایین حرکت دهی؛
- یا همه انگشتان را بالا و پایین می‌بری.
- ابتهال: کف دو دست را باز کرده و دستانت را به‌سمت آسمان کشیده و دراز کنی.
- دست‌ها رو به قبله و روبه‌روی صورت قرار بگیرد؛
- مربوط به زمان گریه و گریستن.
ر.ک: هدایه الامه، ج۳، ص۱۰۳
آداب توسل و زیارت ائمه معصومین
تکمیل به‌زودی…
۰ دیدگاه