سَبْعَةُ أَشْيَاءَ مِنَ الِاسْتِهْزَاءِ:

• مَنِ‏ اسْتَغْفَرَ بِلِسَانِهِ‏ وَ لَمْ‏ يَنْدَمْ‏ بِقَلْبِهِ‏ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ
• وَ مَنْ سَأَلَ اللَّهَ التَّوْفِيقَ وَ لَمْ يَجْتَهِدْ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ
• وَ مَنِ اسْتَحْزَمَ وَ لَمْ يَحْذَرْ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ
• وَ مَنْ سَأَلَ اللَّهَ الْجَنَّةَ وَ لَمْ يَصْبِرْ عَلَى الشَّدَائِدِ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ
• وَ مَنْ تَعَوَّذَ بِاللَّهِ مِنَ النَّارِ وَ لَمْ يَتْرُكِ الشَّهَوَاتِ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ
• وَ مَنْ ذَكَرَ الْمَوْتَ وَ لَمْ يَسْتَعِدَّ لَهُ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ
• وَ مَنْ ذَكَرَ اللَّهَ تَعَالَى خَالِياً وَ لَمْ يَشْتَقْ إِلَى لِقَائِهِ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ.

هفت چیز اگر با هفت چیز همراه نشود، مسخره است:

• کسی که با زبان استغفار کند؛ اما در دل [از خطاهای خود] پشیمان نباشد؛
• کسی که از خدا توفیق بخواهد؛ اما برای موفقیت و کامیابی تلاشی نکند؛
• کسی که بخواهد در امورش احتیاط کند؛ اما [از زمینه‌های خطرساز] پرهیز نکند؛
• کسی که از خداوند بخواهد که بهشتی شود؛ اما در سختی‌ها صبر نکند؛
• کسی که از آتش جهنم به خدا پناه ببرد؛ اما شهوت‌های دنیوی را رها نکند؛
• کسی که به یاد مرگ باشد؛ اما خود را [برای دنیای پس از مرگ] آماده نکند؛
• کسی که خدا را یاد کند؛ اما یقین نداشته باشد که او را ملاقات خواهد کرد/ شوق ملاقات او را نداشته باشد.

توضیح:

هفت چیز است که اگر هفت چیز همراهش نباشد استهزاء و مسخره حساب می ‌شود(حدیث از امام رضا علیه السلام)

روایت از حضرت امام رضا (علیه السلام)منقول است که فرمود:سَبْعَهُ اَشْیاءَ بِغَیْرِ سَبْعَهِ اَشْیاءَ مِنَ الْاِسْتِهْزاءِ؛هفت چیز است که اگر هفت چیز همراهش نباشد استهزاء حساب می ‌شود:۱-مَنِ اسْتَغْفَرَ بِلِسانِهِ وَ لَمْ یَنْدَمْ بِقَلْبِهِ فَقَدِ اسْتَهْزَأَ بِنَفْسِهِ؛کسی که به زبان استغفار می ‌کند و تسبیح دستش می ‌گیرد و علی‌الدّوام می ‌گوید: «اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّی وَ اَتُوبُ اِلَیْه»؛ ولی قلبش نادم نیست.او مستغفر نیست، بلکه مستهزء است و خود را به استهزا و تمسخر گرفته. استغفار وقتی درست است که نشأت گرفته از ندامت قلبی باشد نه لفظ تنها.

۲-«وَ مَنْ سَأَلَ الله التَّوْفیقَ وَ لَمْ یَجْتَهِدْ فَقَدِ اسْتَهْزَأَبِنَفْسِهِ»؛کسی که از خدا توفیق می‌خواهد تا کار خوب انجام دهد، ولی هیچ کوششی نمی‌ کند؛خودش حرکتی نمی‌ کند، فقط می‌ گوید توفیق بده،خود را مسخره کرده. مثلاً در ماه رمضان دعا می‌کنیم:اللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبورِ السُّرُورَ اللّهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائِعٍ…؛ خدایا، بر اموات مسرّت بده.خدایا، هر نیازمندی را بی ‌نیاز کن. خدایا، همه‌‌ی گرسنگان را سیر کن و…امّا خودمان حرکتی نمی ‌کنیم و به نیازمندان کمک نمی‌ کنیم. باید خود نیز در رفع نیاز حاجتمندان تلاش کنیم. برهنگان را بپوشانیم.گرسنگان را سیر کنیم. پس کسی که توفیق بخواهد و خودش اجتهاد و کوششی نکند،خود را به استهزا گرفته است.

۳-وَ مَنْ سَأَلَ الله الْجَنَّهَ وَ لَمْ یَصْبِرْ عَلَی الشَّدائِدِ فَقَدِ اسْتَهْزَأَ بِنَفْسِهِ؛و کسی که می ‌گوید خدایا مرا بهشتی کن، امّا در شداید صبر نمی‌ کند و نمی‌خواهد مشکلاتی را که در امر عبادت است تحمّل کند در حقیقت مسخره کرده است.

۴-وَ مَنْ ذَکَرَ الْمَوْتَ وَ لَمْ یَسْتَعِدَّ لَهُ فَقَدِ اسْتَهْزَأَ بِنَفْسِهِ؛آدمی که سخن از مرگ می‌ گوید و می ‌شنود،ولی خود را برای آن آماده نمی ‌کند؛ می ‌داند که خواهد مرد، امّا اصلاً خودش را آماده نکرده که اگر امشب اجلم رسید، چه کار کنم؟او در واقع استهزاکننده‌ی خود محسوب می‌شود.فرموده‌اند این دعا را که از دعاهای مخصوص شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان است زیاد بخوانید تا از حال غفلت به درآیید:اللّهُمَّ ارْزُقْنِی التَّجافِیَ عَنْ دارِ الْغُرُورِ وَ الْاِنابَهَ اِلی دارِ الْخُلُودِ وَ الْاِسْتِعْدادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ حُلُولِ الْفَوْتِ؛خدایا، به من روزی کن که از خانه‌ی فریبنده‌ی دنیا پهلو تهی کنم و به خانه‌ی جاودانه‌ی آخرت گرایش پیدا کنم و برای مرگ، پیش از فرا رسیدنش، آماده شوم.به ما گفتند: این‌طور باشید. نسبت به دنیا«تجافی»داشته باشید.به دنیا نچسبید. قدری خود را از دنیا خالی کنید.آماده باشید. نیم‌ خیز بنشینید. محکم ننشینید تا اینکه وقتی بانگ جناب عزرائیل به گوشتان رسید، فوراً حرکت کنید. از این دار فریبنده تجافی داشته باشید. به عالم آخرت گرایش داشته باشید و آمادگی برای مرگ را تحصیل کنید. ما یاد مرگ می‌افتیم، جنازه‌ها را هم می‌بینیم، اما خودمان آماده نیستیم. این حال هم استهزای نفس محسوب می‌شود.

تفسیر سوره انفال سید محمد ضیاء آبادی صفحه ۳۶۲ الی ۳۶۳ .