یکی از کتاب‌هایی که در باب خرافات به‌زبان طنز نگارش یافته، کتاب کلثوم ننه (عقاید النساء) نوشتۀ آقا جمال خوانساری است (و برخی نسبت می‌دهند به پدر ایشان آقا حسین خوانساری که از شاگردان میرداماد است).

برای اطلاع بیشتر ببینید: عقائد النساء، محمود کتیرایی

خرافات زنان

مهم‌ترین فقهای زنان، بی‌بی شاه زینب، کلثوم ننه، خاله جان آقا، باجی یاسمن و دده بزم‌آرا می‌باشند. و نیز هر زنی که به پیری و خرافت رسیده باشد.

باب اول: غسل و وضو و تیمم

وضو و غسل به اجماع ایشان واجب است، مگر زمانی که حنا انداخته یا آرایش کرده باشند که وضو ساقط می‌شود. و همچنین اگر کنیزی در خانه باشد و شوهرش را امین نداند که هنگام حمام‌رفتن با وی نزدیکی نماید، غسل هم از او ساقط است. و نیز اگر لنگ او کهنه گشته و شوهرش برایش نخریده باشد یا شوهرش پول حمام او را ندهد.

باب دوم: خرافات نماز

در این اوقات ترک نماز واجب است: شب‌های عروسی؛ وقتی که در حضور ساززن هست؛ یا در حمام مشغول غیبت از شوهر؛ یا مشغول شنیدن موعظه؛ یا لباس نو پوشیده و می‌ترسد خراب شود؛ یا برای عید زینت کرده باشد.

باب سوم: خرافات روزه

به فتوای زنان، روزه چند قسم روزه وجود دارد:

• روزۀ هفدهم رجب: تا ظهر و افطار به قند و کنجد!
• روزۀ مرتضی علی: حرف‌زدن ممنوع، باید گدایی کرده و پولی به‌دست آورد و با آن چلویی تهیه کرده و افطار نماید. البته روش دیگری نیز دارد. و این روزه برای گشایش بخت دختران مفید است.
• از دیگر خرافات برای بازشدن بخت دختران اینکه گردویی را روی پله گذارد و با مقعد بشکند!

باب چهارم: خرافات نکاح

بند جامه و زیرجامه را باز گذارد، بر روی زین یا بالشی بنشیند، نباتی برداشته بر دهان داماد گذارد، داماد چادری وقت عقد بر سر عروس افکند، لباس‌های عروس باید فاقد گره باشد، لحظۀ عقد باید به آینه بنگرد یا تخم‌مرغ در دست گیرد و وقت برخاستن بر دیوار بکوبد! هنگام حمام‌بردن لغلغه و عطریات بر خود بمالد تا بدن و فرجش نرم و نازک باشد.
تا قبل از شوهرکردن نباید نوره بکشد بلکه بند اندازد یا بسوزاند!

باب پنجم: احکام شب زفاف

گریستن عروس و مادرش در شب عروسی واجب است. داماد به تمامی زنان مجلس محرم است و با هرکدام می‌تواند ملاعبه داشته باشد. جلوی عروس باید شمع روشن کنند و پشت سرش نقاره بزنند. وقتی به خانه رفت، با شوهر صحبت نکند و چیزی نخورد مگر اینکه شوهر دندان‌گلی (چیزی قیمتی) به او بدهد یا به عهده بگیرد.

اگر شب زفاف باران آید، علامت این است که عروس ته‌دیگ خورده است. باید دایره بزنند و زنان با صدای بلند بخوانند: «بادا بادا، خانوم مبارک بادا»

رختخواب عروس و داماد را باید زنی نیک‌بخت بیاندازد که هوو نداشته باشد و دو شوهر نکرده باشد. همۀ زن‌ها باید پشت در و پنجره اتاق نشسته حرکات و اقوال ایشان را ببینند و بشنوند و بعداً برای یکدیگر بازگو نمایند که ثواب دارد.

بعد از مقاربت خون بکارت را در سینی (ترجیحاً نقره) گذاشته و به نظر حاضرین رسانند. و روز اول به عروس هل و گلاب دهند تا اول پسر زاید.

باب ششم: احکام زاییدن زنان

اگر درد زایمان گرفت و زن دیر زایید، ماما رو به فرج زائو نماید و خطاب به فرزند بگوید: رخت برایت دوخته و آب برای شستنت گرم کرده‌اند زود بیرون بیا، و این مجرب است. نباید رختخواب زائو سرخ باشد که آل ضرر می‌رساند، آل به شکل زنی ضعیف‌اندام و موی سرخ دراز و بینی او از گل است. و راه‌های عدیده‌ای برای دفع آل بیان شده که مجال ذکرش نیست.

طفل باید شش شب روی زمین بخوابد و شب هفتم در گهواره گذارند و گردویی بالای سر گهواره بشکنند و زائو مغز آنرا با پای خود بشکند که برای درد دندان نافع است!

وقتی زائو را از حمام آوردند باید سفیدی تخم‌مرغ را در آورده با نبات و هل و دارچینِ ساییده مخلوط نمایند و زائو از آن بخورد. و آنچه از شمع عروسی مانده در سر حمام بسوزانند.

باب هفتم: خرافات حمام‌رفتن

ستر عورت در حمام واجب نیست و هنگام نوره‌کشیدن باید دور هم حلقه زده و کشف عورت نمایند و گفت‌وگو نمایند و آنچه بین زن و شوهر گذشته را بگویند! باید در حمام ترب و زردک و خوراکی‌های ترش و آلوچه و خیار و خربزه بخورند.

باب هشتم: سازها و افعال آن‌ها

دایره‌زدن ثواب عظیم دارد و واجب است در هرخانه‌ای دایره وجود داشته باشد و اگر ندارد با سینی و امثال آن، و اگر ندارد هر دو دست را بر هم زند. در سیزدهم صفر و چهارشنبۀ آخر صفر (چهارشنبه‌سوری) ساززدن لازم است تا دفع بلاهای آسمانی شود. در وقت آمدن نقاره‌چی زدن ساز واجب است و لازم است همۀ زنان بر در خانه گرد هم آیند و اگر کسی مشغول نماز است، شکستن آن واجب است. نقاره به‌هنگام غروب آفتاب مستحب است.

باب نهم: معاشرت با شوهران

مرد باید زن دیگری نگیرد و در طول روز با زن گفت‌وگو نماید و اوامر زن را به‌زودی انجام دهد، مانع بیرون‌رفتن زن از خانه نشود، پول آجیل ایشان را بدهد و اگر ندهد زن می‌تواند از سرخرج خانه به جیب خود بریزد، عروس باید با مادرشوهر و خواهرشوهر و جاری خود دشمنی نماید و بر خلاف دستورات مادرشوهر عمل نماید.

باید تا جایی که می‌تواند به خواهرشوهر تهمت بزند و هنگام اختلاف به‌شدت اعضای بدن او را به‌دندان گاز بگیرد، مخصوصا اگر تواند فرج او را که بسیار ثواب دارد که به آن زنان‌لقمه گویند، و اگر حین جماع فرجش صدمه دیده، به‌گردن خواهرشوهر بیاندازد تا شوهرش کمتر به او مهربانی نماید، تا بلکه او کمتر به خانه‌شان آید!

باب دهم: مطبوخات نذری

از اعظم نذورات «سمنو، شله‌زرد، حلوای سوهان و آش شله‌قلم‌کار» است. در وجه تسمیۀ سمنو اختلافاتی است بین فقهای اناث که مجال ذکرش نیست.

باب یازدهم: تعویذ چشم‌زخم

از جمله تعویذات: مهره‌های کبود، شاخ آهو، ناخن پلنگ، پارچۀ کبود (از اعظم تعویذات)، مهره باباغوری، اسپندسوزاندن و برای اثرگزاری بیشتر به دکان عطاری برود و بگوید: اسپند داری؟ وقتی گفت بله، بیرون رود و از مغازۀ دیگری بخرد! اگر شب جمعه بسوزانند بهتر است و هنگام دودکردن اسپند بگویند: بسوزد چشم حسّاد و حسود، برافتد منافق و جهود و سپس نام دشمنان خود را بگوید!

باب دوازدهم: محرم و نامحرم

نامحرمان: عمامه‌به‌سر هرچند خردسال باشد، روضه‌خوان، واعظ، تجاری که به حجّ رفته‌اند، مؤذّن.

محارم: یهودی یراق‌فروش، سبزی‌فروش، بزّاز، طبیب، رمال، دعانویس.

باب سیزدهم: استجابت دعا

اوقات استجابت دعا: هنگام نقاره‌زدن، ساززدن، بازکردن دیگ حلیم و سمنو و آش، حنابستن عروس، ختنه‌کردن پسران، بعد از صحبت‌های دورهم‌نشینی شب زفاف، وقت جاکردن آذوقه خانه باید آش عدس بپزند که موجب برکت است، وقت عقدبستن.

باب چهاردهم: آمدن مهمان

شب چهارشنبه نباید میهمان به خانه برد که بلاو آفت می‌آورد و شب جمعه نباید گذاشت که بیرون رود که برکت را می‌برد. وقت غذاخوردن گرچه مهمان سیر شده باشد باید صاحبخانه لقمه‌های بزرگ به او بدهد. میهمان هم باید یک‌دفعه غذا نخورد بلکه قدری غذا بخورد و تأمل کند و صاحبخانه او را قسم دهد و کم‌کم بخورد.

بعد از آنکه میهمان به خانۀ خود رفت باید جاخالی مثل هل و میخک بفرستد.

باب پانزدهم: صیغه خواهرخواندگی

زنان باید در روز عید غدیر در یکی از امامزاده‌ها شخصی را به‌عنوان خواهرخواندگی انتخاب نماید و عقد خواهرخواندگی بخواند، و در آن هنگام دایره بزنند و شربت بدهند.

باب شانزدهم: چیزهایی که بعد از خواهرخواندگی برای هم می‌فرستند، هر چیزی که برای خواهرخواندۀ خود ببرد معنایی دارد که و لیطلب من المفصلات.

خاتمه: ادعیه و اذکار و متفرقات

شب چهارشنبه‌سوری باید کوزه‌ای پر آب کرده و وقت غروب آفتاب از بام به کوچه اندازد که رفع بلا می‌کند، اگر وقت بردن ظرف، به عقب نگاه کند، بلا برمی‌گردد.

از دیگر اسباب زودبرآورده‌شدن خواسته‌ها: روشن‌کردن دوازده فتیله در شب بیست‌وهفتم ماه رمضان است.

هرجا که تعزیه‌ای باشد باید زنان شرکت نمایند، وای بر زنی که در فاصلۀ کمتر از یک فرسخی تعزیه‌ای باشد و شرکت نکند.

هر وقت مهمان آمد، همان لحظه با آرد برنج حلوا درست کند و بر پشت بام رود و فریاد کند: «مهمان عزیز آمده، چه خوردش بدهم؟» و هرچه ندا آمد به او بدهد که مجرّب است! چنانچه بین زنان مشهور است که شخصی ندا داد «…یر خر» و آن را به بیمار داد و در حال صحّت یافت. و تا مهمان در خانه است، جاروب‌کردن خانه حرام است. و در شب و روز چهارشنبه هم حرام است.

و از احادیث باب سمنو است که: «أ ترجو رحمه الله امرئه تارکه الطبخ السمنو و کان لها استطاعه طبخه، فلا فلاح لها فی الدارین الی یوم القیامه».

اگر تخمه با نخود خام کوبیده و خورده شود، ثواب عظیم دارد، و نیز مغز گردو با مویز و ترب را با نمک و عسل را با روغن و سیر را با ماست و کشک را با نعنا و یخنی (خوراکی از گوشت پخته، شبیه آبگوشت) را با ترشی.

تمت الرسالة؛ اما خرافات همچنان ادامه دارد…