نشانه عاقل و علامت کمال عقل

توسط | آذر ۲۹, ۱۳۹۱ | رشد و رکود

عقل و عاقل

با اینکه همۀ ما از قوای دماغی برخورداریم؛ اما عاقل کسی است که از نیروی عقل خود در مسیر صحیح استفاده می‌کند، و این خود نشانه‌هایی دارد که در روایات به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

علامت عقل کامل

امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: «إِذَا تَمَ‏ الْعَقْلُ‏ نَقَصَ الْكَلَامُ»

زمانی که عقل کامل شود، سخن‌گفتن کم می‌شود.

و در حدیثی دیگر می‌فرمایند: «إِذَا كَمَلَ‏ الْعَقْلُ‏ نَقَصَتِ الشَّهْوَةُ»

هنگامی که عقل کامل شود، گرایش به شهوت کم می‌شود.

ده نشانه عاقل

حضرت رضا(علیه‌السلام) می‌فرمایند: «لَا يَتِمُّ عَقْلُ امْرِئٍ مُسْلِمٍ حَتَّى تَكُونَ فِيهِ عَشْرُ خِصَالٍ»

زمانی که این ده ویژگی در شخصی به‌وجود آمد، عقلش کامل شده است. پس عاقل کسی است که:
  • الْخَيْرُ مِنْهُ‏ مَأْمُولٌ‏
همه از او امید و توقع خوبی دارند
  • وَ الشَّرُّ مِنْهُ مَأْمُونٌ
همگان از بدیِ او خود را در امان می‌بینند
  • يَسْتَكْثِرُ قَلِيلَ الْخَيْرِ مِنْ غَيْرِهِ
کارهای خوب کوچک دیگران را بزرگ می‌شمارد
  • وَ يَسْتَقِلُّ كَثِيرَ الْخَيْرِ مِنْ نَفْسِهِ
خوبی‌های فراوان خود را اندک می‌پندارد
  • لَا يَسْأَمُ مِنْ طَلَبِ الْحَوَائِجِ إِلَيْهِ
از برآوردن درخواست‌های دیگران خسته نمی‌شود
  • وَ لَا يَمَلُّ مِنْ طَلَبِ الْعِلْمِ طُولَ دَهْرِهِ
در طول عمرش از طلب علم ملول نمی‌شود
  • الْفَقْرُ فِي اللَّهِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الْغِنَى
فقر در راه خدا برایش شیرین‌تر از ثروت است
  • وَ الذُّلُّ فِي اللَّهِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الْعِزِّ فِي عَدُوِّهِ
ذلّت همراه با خدا بهتر از عزت با دشمن خداست
  • وَ الْخُمُولُ أَشْهَى إِلَيْهِ مِنَ الشُّهْرَةِ
گمنامی را بیشتر از شهرت می‌پسندد
  • ثُمَّ قَالَ: الْعَاشِرَةُ وَ مَا الْعَاشِرَةُ! قِيلَ لَهُ: مَا هِيَ؟ قَالَ: لَا يَرَى أَحَداً إِلَّا قَالَ هُوَ خَيْرٌ مِنِّي وَ أَتْقَى…
اما دهمی که بسیار مهم است: هیچ‌کس را نمی‌بیند مگر اینکه می‌گوید: او از من بهتر و پارساتر است

یازده نشانه عاقل

امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) فرمود: «مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَيْ‏ءٍ أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ، وَ مَا تَمَّ عَقْلُ امْرِىً حَتّى‏ يَكُونَ فِيهِ خِصَالٌ شَتّى‏»

مغز فکر اعصاب عاقل

الْكُفْرُ وَ الشَّرُّ مِنْهُ‏ مَأْمُونَانِ‏، وَ الرُّشْدُ وَ الْخَيْرُ مِنْهُ مَأْمُولَانِ، وَ فَضْلُ مَالِهِ مَبْذُولٌ، وَ فَضْلُ قَوْلِهِ مَكْفُوفٌ، وَ نَصِيبُهُ مِنَ الدُّنْيَا الْقُوتُ، لَا يَشْبَعُ مِنَ الْعِلْمِ دَهْرَهُ، الذُّلُّ أَحَبُّ إِلَيْهِ مَعَ اللَّهِ مِنَ الْعِزِّ مَعَ غَيْرِهِ، وَ التَّوَاضُعُ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الشَّرَفِ، يَسْتَكْثِرُ قَلِيلَ الْمَعْرُوفِ مِنْ غَيْرِهِ، وَ يَسْتَقِلُّ كَثِيرَ الْمَعْرُوفِ مِنْ نَفْسِهِ، وَ يَرَى النَّاسَ كُلَّهُمْ خَيْراً مِنْهُ، وَ أَنَّهُ شَرُّهُمْ فِي نَفْسِهِ، وَ هُوَ تَمَامُ الْأَمْرِ. الکافی

خدای متعال با چیزی برتر از عقل عبادت نشده است، و عقل کسی کامل نمی‌شود مگر اینکه چند ویژگی را داشته باشد:

  • کفر و بدی از او انتظار نمی‌رود
  • رشد و خوبی در او امید می‌رود
  • زیادی ثروتش را به دیگران می‌بخشد
  • سخنان زیادی و بیهوده نمی‌گوید
  • بهره‌اش از دنیا، خوراک روزانه‌اش می‌باشد
  • هیچ‌گاه از تحصیل دانش سیر نمی‌شود
  • ذلت همراه خدا برایش محبوب‌تر از عزت با غیر خداست
  • فروتنی برایش دوست‌داشتنی‌تر از شرافت و بزرگی است
  • خوبیِ کم دیگران را بسیار می‌شمرد
  • خوبیِ بسیار خود را کم می‌شمرد
  • در دل، همۀ مردم را بهتر از خود و خود را بدتر از دیگران می‌بیند. و این مهم‌ترین خصلت است!

سه نشانه عاقل

امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «لَا يُعَدُّ الْعَاقِلُ‏ عَاقِلًا حَتَّى يَسْتَكْمِلَ ثَلَاثاً إِعْطَاءَ الْحَقِّ مِنْ نَفْسِهِ عَلَى حَالِ الرِّضَا وَ الْغَضَبِ وَ أَنْ يَرْضَى لِلنَّاسِ مَا يَرْضَى لِنَفْسِهِ وَ اسْتِعْمَالَ الْحِلْمِ عِنْدَ الْعَثْرَةِ»

ده صفت عاقل

پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «صِفَةُ الْعَاقِلِ‏ أَنْ‏ يَحْلُمَ‏ عَمَّنْ‏ جَهِلَ‏ عَلَيْهِ‏ وَ يَتَجَاوَزَ عَمَّنْ ظَلَمَهُ وَ يَتَوَاضَعَ لِمَنْ هُوَ دُونَهُ وَ يُسَابِقَ مَنْ فَوْقَهُ فِي طَلَبِ الْبِرِّ وَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَتَكَلَّمَ تَدَبَّرَ فَإِنْ كَانَ خَيْراً تَكَلَّمَ فَغَنِمَ وَ إِنْ كَانَ شَرّاً سَكَتَ فَسَلِمَ وَ إِذَا عَرَضَتْ لَهُ فِتْنَةٌ اسْتَعْصَمَ بِاللَّهِ وَ أَمْسَكَ يَدَهُ وَ لِسَانَهُ وَ إِذَا رَأَى فَضِيلَةً انْتَهَزَ بِهَا لَا يُفَارِقُهُ الْحَيَاءُ وَ لَا يَبْدُو مِنْهُ الْحِرْصُ. فَتِلْكَ عَشْرُ خِصَالٍ يُعْرَفُ بِهَا الْعَاقِلُ»

ویژگی انسان عاقل این است که:

  • در برابر نادان بردبار است
  • از کسی که به او ظلم کرده می‌گذرد
  • نسبت به زیردستانش متواضع است
  • در تحصیل خوبی‌ها با دیگران رقابت می‌کند
  • پیش از سخن‌گفتن می‌اندیشد
    • اگر سخن مفیدی بود، می‌گوید و بهره می‌برد
    • اگر گفتار زیان‌آوری بود، سکوت کرده و سالم می‌ماند
  • در بلاها و امتحانات به خدا پناه می‌برد
  • مراقب دست و زبان خود می‌باشد
  • تا فضیلتی را ببیند از آن بهره می‌برد
  • از حیا فاصله نمی‌گیرد
  • از او حرص سر نمی‌زند

۱ دیدگاه

  1. اصغر سمیعی

    سلام خداجان عامل حرکت برترین قدرت از بدو خلقت، درخت با یاد خدا نفس کشید تغییر شکل داد هوا را، انسان میخواهد با پشتیبانی خدا هدف خدا عملی سازد که راز خلقت نام دارد، جان ، جسم و جهان او شبیه خود و جهان خود خواهد کرد، به امر خدا دنیا گلستان میشود توسط ما (خدا جان جسم)
    کلمه من در ادبیات جهان کاملاً اشتباه ست، با یاد خدا نفس بکش کارهای خود را انجام دهید حتی با آن بخوابید سپس نظر دهید با خدا چه دیدید تمایل داشتید بنویسید آن کتاب آسمانی ست ، خدا جان نگهدار همنوعان جان در جهان الهی آمین لطفاً ارسال به مردم جهان سپاس از شما

    پاسخ

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *