یکی از اصلی‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تربیت، محبت به فرزند است که در این نویسه به ابعاد مختلف آن پرداخته می‌شود.
فهرست مطالب
آثار مثبت محبت به فرزند
همسان‌سازی
محبت، محبّ را شبیه محبوب می‌کند. نتیجۀ محبت والدین به فرزند این می‌شود که بدون نیاز به تذکر، فرزند سعی می‌کند طبق خواسته آن‌ها عمل کند.
خیلی وقت‌ها «ما از جادوی محبت غافلیم»؛ اما دشمنان ما از این اصل نهایت بهره را می‌برند. آن‌ها اول یک بازیگر، بازیکن، مجری یا خواننده را به شخصیت محبوب مردم تبدیل می‌کنند، سپس از طریق او منویات خود را به جامعه تزریق می‌کنند.
یکی از رازهای تحول‌آفرینیِ رسول خدا نیز همین مهرورزی و محبوبیت ایشان بود.
بدون محبت، گزاره‌های رفتاری و تصویری چندان اثربخش نخواهد بود.
ایجاد روحیه تبعیت
مهرورزی، پیروی را به‌دنبال دارد. اگر فرزند از والدین محبت نبیند، تابع و پیرو شخصیت‌های محبوب تلویزیونی خواهد شد.
«قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُوني»
| تَعْصِي الْإِلَهَ وَ أَنْتَ تُظْهِرُ حُبَّهُ | هَذَا لَعَمْرُكَ فِي الْفِعَالِ بَدِيعٌ | |
| لَوْ كَانَ حُبُّكَ صَادِقاً لَأَطَعْتَهُ | إِنَّ الْمُحِبَّ لِمَنْ أَحَبَّ مُطِيع |
زیادشدن تحمل و کم‌شدن توقع
برخی بر این باورند که تربیت بدون پول ممکن نیست! اما از این نکته غافل‌اند که: همین فراهم‌آوردن امکانات مادی، دو آسیب جدی دارد: ۱. تحمل بچه در برابر ناملایمات کم می‌شود، ۲. توقعات او روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
محبت زیاد به فرزند، عنصری است که هم در خانواده‌های فقیر، کمبودها را جبران می‌کند و هم در خانواده‌های غنی، جلوی آن آسیب‌ها را می‌گیرد.
پیشگیری از انحراف
فرزندانی که در غیاب والدین، خود را متعهد نمی‌دانند، کسانی هستند که پدر و مادرشان در رابطه عاطفی با آن‌ها موفق نبوده‌اند.
فرزندی که در رابطه عاطفی با خانوادۀ خود احساس سیری نکند، بیش از دیگران در معرض وابستگی‌های افراطی به هم‌جنس یا جنس مخالف خواهد بود.
آموزش محبت
وقتی پدر و مادر به فرزند محبت نکنند، او نیز نمی‌تواند و یاد ندارد به فرزند و همسرش مهر بورزد. در واقع محبت به فرزند، خدمت به فرزندها و نوه‌ها و نسل‌مان است.
چــــــــــــرا محبت نمی‌کنیم؟
محبت به فرزند یک نیاز جانبی است
برخی افراد، خوراک، پوشاک، مسکن و خلاصه مادیات را نیاز اصلی پنداشته و از این نکته غفلت دارند که ناهنجاری‌های تربیتی در احساس شدید فرزندان به محبت ریشه دارد. کمبود محبت، گرایش به جرم و جنایت را افزایش می‌دهد.
محبت افراطی به فرزند خوب نیست
برخی می‌گویند: محبت زیاد به فرزند او را لوس می‌کند. امام باقر(ع) نیز فرمودند: «شَرُّ الآباءِ مَن دَعاهُ البِرُّ إلَى الإِفراطِ، و شَرُّ الأَبناءِ مَن دَعاهُ التَّقصيرُ إلَى العُقوقِ» بدترین پدران کسی است که [در نیکی از حدّ اعتدال خارج شده و] به زیاده‌روی بگراید و بدترین فرزندان فرزندی است که در اثر کوتاهی به عاق والدین دچار شود.
لکن باید توجه داشت که:
- «برّ» به معنای وسعت در نیکی است نه به معنی محبت!
- در تعیین اعتدال و افراط باید به روایات و دستورات معصومین مراجعه کرد.
- در برخی روایات شدت محبت به فرزند امری پسندیده قلمداد شده است. «إِنَّ اللَّهَ لَيَرْحَمُ الْعَبْدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ».
- از مصادیق افراط در نیکی می‌توان به این امور اشاره کرد: آزادی‌دادن در امور خطرآفرین! مخفی‌کردن کارهای زشت فرزند از پدر توسط مادر! انجام کارهای آن‌ها به‌حدی که باعث بی‌کفایتی فرزند شود! تشویق‌هایی که باعث عجب و خودپسندی او شود!
برداشت اشتباه از میزان نیاز فرزند به محبت
پدر و مادر چون گرفتار امور زندگی هستند، چندان نیاز به محبت را در خود احساس نمی‌کنند، و همین امر گاهی باعث می‌شود از نیاز شدید فرزندانشان به محبت نیز غفلت کنند!
بچه‌ها مشغله کمتر و روح لطیف‌تری دارند، پس به محبت بیشتری نیازمندند.
مشغله‌های زیاد والدین
در خانه‌ای که پدر و مادر هر دو شاغل باشند، طبیعی است که فرصت کمتری برای ابراز محبت به فرزند وجود دارد!
خجالت و شرم از محبت‌کردن
برخی از والدین در محیطی بزرگ شده‌اند که ابراز محبت در آن مرسوم نبوده و محبت‌کردن را یاد نگرفته‌اند؛ لذا از محبت‌کردن شرم داشته و خجالت می‌کشند!
اما باید این افراد از محبت نوشتاری (که راحت‌تر است) شروع کرده و کم‌کم این حالت را از بین ببرند.
مقایسه دوران کودکی خود با فرزند
برخی می‌گویند: به ما که این‌قدر محبت نکردند و اتفاق خاصی هم نیافتاده است، فرزندان ما هم مثل خود ما!
اما باید توجه داشت که حداقل اتفاق ناگواری که می‌افتد این است که فرزند شما نیز نمی‌تواند به اطرافیانش مهر بورزد و زندگی‌اش از این شیرینی تهی خواهد ماند.
علاوه بر اینکه فرزندان ما بیش از ما در معرض آسیب و جذب به محبت‌های انحرافی هستند.
نبود محبت قلبی
کم نیستند افرادی که فرزند را مانع پیشرفت خود می‌پندارند؛ ازاین‌رو او را از عمق وجود دوست ندارند تا بتوانند ابراز محبت کنند!
از اینان باید پرسید: «هدف شما از زندگی چیست؟ و ملاک شما در رشد چه می‌باشد؟»
قرآن می‌فرماید: «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِِ» هدف خدا آفرینش، بندگی است و پدری‌کردن و مادری‌کردن یکی از چیزهایی است که ما را به آن هدف نزدیک می‌کند! زیرا خداوند ثواب‌های فراوانی برای به‌دنیاآوردن و بزرگ‌کردن فرزندان قرار داده است. اگر دیدگاهمان را اصلاح کنیم، فرزند را با تمام اذیت‌هایش یکی از عوامل رشد خود خواهیم دید.
اثرندیدن از محبت
برخی هم محبت می‌کنند؛ اما نتیجه نمی‌بینند، بلکه بعضاً نتیجه منفی (مانند لوس‌شدن و پرتوقعی) می‌بینند؛ ازاین‌رو دست از محبت برمی‌دارند.
اما باید اولاً علت اثرنکردن محبت به فرزند را پیدا کرد و ثانیاً باید دانست که بر فرض این محبت‌ها او را بهتر نمی‌کند، اما حتماً مانع بدترشدن او هست.
چرا محبت‌هایمان اثر ندارد؟
محبت، غذای روح است. کسی که غذا بخورد و به‌جای فربه‌شدن لاغرتر بشود، غذاخوردن را رها نمی‌کند، بلکه علت را ریشه‌یابی می‌کند.
در ادامه به برخی از علت‌های احتمالی اشاره می‌شود:
یکنواختیِ نوع ابراز محبت
ابراز محبت باید متنوع باشد، همانند غذایی که هرچند لذیذ باشد؛ اما تکرار آن دل را می‌زند.
غفلت از مکمل‌ها
محبت با «احترام» کامل می‌شود. اگر محبت بدون احترام به شخصیت فرزند باشد، باعث لوس‌شدن یا پرتوقع‌شدن او خواهد بود.
منتقل‌نشدن پیام محبت
گاهی والدین برای محبت از روشی استفاده می‌کنند که فرزند آن را محبت ندانسته بلکه وظیفه پدر و مادر تلقی می‌کند. (در بحث ابراز محبت به این نکته پرداخته شده است)
سوءاستفاده از محبت
گاهی والدین با کج‌سلیقگی محبت خود را با امر و نهی همراه می‌کنند، به‌گونه‌ای که حتی کودکان خردسال متوجه می‌شوند که دلیل این محبت، به‌کرسی‌نشاندن حرف خودشان بوده است.
مثلاً مادر می‌خواهد فرزندش بازی را تمام کرده و بخوابد، کنار او رفته و ابراز محبت می‌کند، همین‌که جوّ صمیمی شد و لبخند بر لبان فرزند نشست، می‌گوید: خب بلند شو عزیزم اسباب‌بازی‌هاتو جمع کن وقت خوابه! یا اینکه محبت می‌کند و خودکار را از دست او می‌گیرد تا دیوار را خط‌خطی نکند!
از این‌گونه محبت‌ها نباید انتظار اثرگذاری داشته باشیم.
عقب‌ماندن از رقیبان
حواسمان باشد که ما در بحث ابراز محبت، رقیب‌های زیادی داریم، مربیان مهدکودک، معلمان دبستان، رفقا، مجریان برنامه‌ها، حتی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها، خاله و عمه و… پس اگر والدین از رقبای خود عقب بمانند، محبت‌های ایشان اثر مطلوب را نخواهد گذاشت.
بسنده به محبت‌های عادی
برخی والدین به محبت‌های سطحی اکتفا کرده و توقع دارند همان مقدار محبت، نیاز عاطفی او را تأمین کرده و در رشد او مؤثر باشد، درحالی‌که دین از ما محبت شدید را خواسته است.
نمایه: تربیت فرزند
خلاصه کتاب من دیگر ما، ج۲، محسن عباسی ولدی (حتما بخوانید)
بخش مهمی از اثرگذاری کتاب‌های آقای عباسی مربوط به داستان‌واره‌ها است؛ لذا توصیه می‌شود کتاب‌های ایشان را کنار دستتان داشته باشید و هرازچندگاهی مرور کنید.
۰ دیدگاه