مبطلات روزه: جماع و آمیزش جنسی

جماع روزه را باطل می‌کند، و فرقی ندارد که:

• از جلو باشد یا از پشت
• منی بیرون بیاید یا نیاید
• دخول کامل باشد یا فقط به‌مقدار حشفه (ختنه‌گاه)
  • اما اگر کمتر از حشفه باشد و منی خارج نشود روزه باطل نمی‌شود
  • زنجانی: در کمتر از ختنه‌گاه نیز روزه باطل می‌شود

حکم فراموشی و اجبار

در دو صورت روزه جماع‌کننده باطل نمی‌شود:

• فراموش‌کار: اگر شخصی فراموش کند که روزه دارد و جماع کند.
• مجبور: اگر شخصی را به جماع مجبور کنند، به‌گونه‌ای که از اختیار او خارج باشد.
  • شبیری، صافی: اما اگر جماع‌کردن از اختیار او خارج نیست؛ ولی به‌جهت دفع شرّ جماع می‌کند، روزه‌اش باطل می‌شود ولی کفاره ندارد.

---

مبطلات روزه: استمنا و خودارضایی

یکی دیگر از مبطلات روزه استمنا است، یعنی روزه‌دار عمداً (با خود یا دیگری) کاری کند که منی از او خارج شود.

اگر در خواب بی‌اختیار منی از انسان خارج شود روزه صحیح است.

• گرچه پیش از خواب بداند که اگر بخوابد محتلم می‌شود.
• اگر در حال خارج‌شدن منی بیدار شود، لازم نیست مانع خروج آن شود.
• استبرا از منی هم جایز است گرچه بداند ذرات باقیمانده منی خارج می‌شود.
  • برخی مراجع: به‌احتیاط واجب پیش از غسل ادرار کند.

اگر به‌قصد بیرون‌آمدن منی با خود یا همسرش ملاعبه و بازی کند؛ اما منی خارج نشود:

• امام، فاضل: روزه باطل نمی‌شود.
• مکارم: روزه باطل می‌شود.
• خویی، تبریزی، صافی، زنجانی: روزه باطل می‌شود.
  • ولی روزه را باید تا آخر وقت نگه دارد.
• سیستانی: اگر دوباره نیت روزه نکند، روزه‌اش باطل است و اگر دوباره نیت کند، به‌احتیاط واجب روزه‌اش باطل است؛ ولی باید روزه را تا شب ادامه دهد.

اگر بدون قصد بیرون‌آمدن منی با خود یا همسرش ملاعبه و بازی کند؛ اما اتفاقاً منی خارج شود:

• خویی، سیستانی، صافی، فاضل، شبیری، وحید، تبریزی: اگر اطمینان داشته که منی خارج نمی‌شود، روزه‌اش صحیح است.
• امام، مکارم: در صورتی که عادت نداشته که به این مقدار شوخی منی از او خارج شود، روزه‌اش صحیح است.

اصطلاحات:
احتلام، محتلم‌شدن، جُنُب‌شدن، جنابت: همه به‌معنای خارج‌شدن منی است.
استبراء از منی: به این است که ادرار کند.
استبراء از ادرار: با کشیدن انگشت به شیوه خاص حاصل می‌شود.

---

مبطلات روزه: باقی‌ماندن بر جنابت و حیض و نفاس

در روزه ماه رمضان و قضای آن، مرد یا زنی که جُنُب باشد باید پیش از اذان صبح غسل جنابت را انجام دهد و با حالت جنابت وارد صبح نشود.

• اگر وقت برای غسل ندارد، باید تیمم بدل از غسل انجام دهد.
• اگر عمداً غسل نکند تا وقت تنگ شود و تیمم کند:
  • مشهور: گناه کرده؛ ولی روزه‌اش صحیح است.
  • خویی، وحید، صافی: به احتیاط واجب قضای آن را نیز به‌جا آورد.

اگر فراموش کند که جنب است و چند روز روزه بگیرد، باید قضای همه آن‌ها را به‌جا آورد.

حکم خوابیدن با حالت جنابت

شخصی که در شب ماه رمضان در بیداری جنب شده یا بیدار شده و فهمیده که جنب شده است و می‌خواهد بخوابد دو صورت دارد:

• اگر یقین دارد پیش از اذان صبح بیدار نمی‌شود

نباید بخوابد و اگر خوابید و بیدار نشد، قضا و کفاره بر او واجب می‌شود.

• اگر یقین دارد پیش از اذان صبح بیدار می‌شود
• اگر احتمال می‌دهد پیش از اذان صبح بیدار می‌شود

در این دو صورت، اگر تصمیم دارد پیش از اذان برای غسل بیدار شود، خوابیدن اشکال ندارد؛ اما اگر خواب ماند، آن روز را روزه بگیرد، سپس روز دیگری قضای آن را هم به‌جا آورد.

فاضل، بهجت، صافی: در خواب سوم به احتیاط واجب کفاره هم بدهد.

بحث تخصصی: برخی مراجع (صافی، سیستانی) خواب احتلامی را خواب اول دانسته و قضا را در آن واجب نمی‌دانند و مشهور فقها خواب اختیاری پس از بیداری را خواب اول دانسته و قضا را لازم می‌دانند! در نتیجه ما حصل اقوال مراجع عظام در این مسئله همان است که بالا نوشته‌ایم.