حکم قرائت حمد و سوره در نماز بر اساس فتوای آیات عظام: خویی، سیستانی، خمینی، خامنه‌ای، وحید خراسانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی، بهجت.
فهرست مطالب
حکم حمد و سوره در نماز
در رکعت اول و دوم نمازهای روزانه، باید سورۀ حمد و یک سورۀ کامل خوانده شود.
در چند صورت خواندن حمد کافی بوده و سوره واجب نیست:
- وقت نماز تنگ باشد و احتمال بدهد اگر سوره را بخواند نماز قضا می‌شود؛
- احتمال بدهد دزد یا درنده‌ای به او آسیب می‌رساند؛
- کار ضروری داشته باشد.
سورۀ «الضحی و شرح» و «فیل و قریش» یک سوره حساب می‌شوند.
خواندن سوره در هیچ‌یک از نمازهای مستحبی لازم نیست، مگر نمازهایی که دستور خاصی دارد و باید در آن‌ها سورۀ خاصی خوانده شود؛ مانند نماز لیلة الدفن (وحشت) و غفیله.
بعد از حمد چه سوره‌ای بخوانم بهتر است؟
حکم فراموش‌کردن قرائت
اگر شخصی حمد یا سوره یا هر دو را فراموش کرد:
- اگر هنوز به رکوع نرفته (مثلاً در قنوت است) یا به اندازۀ رکوع خم نشده است، باید آن را بخواند؛
- اگر در رکوع یادش آمد، نمازش را ادامه بدهد و صحیح است.
خواندن و شنیدن آیات سجده‌دار در نماز
احکام جامع آیات سجده‌دار در این نوشته مطرح شده است.
مواردی که رهاکردن قرائت جایز نیست
برخی از سوره‌ها خصوصیتی دارند که اگر انسان آن‌ها را شروع کرد باید تا پایان بخواند و نمی‌تواند آن را رها کرده و سورۀ دیگری بخواند:
- در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در رکعت اول بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوم بعد از حمد سوره منافقین خوانده شود. و اگر مشغول یکی از این‌ها شد، [به‌احتیاط واجب نمی‌تواند از آن عدول کند]؛
- اگر بعد از حمد سوره توحید (قل هو الله احد) را شروع کرد، نباید آن را رها کند؛
- اگر بعد از حمد سوره کافرون (قل یا ایها الکافرون) را شروع کرد، نباید آن را رها کند؛
- رهاکردن سوره‌ای که به نصف رسیده باشد نیز [جایز نیست]، مخصوصاً اگر به دوسوم رسیده باشد.
اگر هر سوره‌ای را شروع کرد و به نصف هم رسید ولی بقیه سوره یادش رفت، می‌تواند آن را رها کند و سورۀ دیگری بخواند.
جهر و اخفات در قرائت نماز
حکم آهسته و بلند خواندن حمد و سوره در نمازها
- نماز صبح و مغرب و عشا
- مرد باید بلند بخواند
- زن می‌تواند آهسته یا بلند بخواند
- نماز ظهر و عصر
- مرد و زن باید آهسته بخوانند
اگر شخصی حمد و سوره را با فریاد و صدای بیش‌ازحدّ بلند بخواند، نمازش باطل است.
اگر شخصی جهر و اخفات را رعایت نکند (یعنی به‌جای آهسته، بلند یا به‌جای بلند، آهسته بخواند):
- اگر عمدی باشد، نمازش باطل است.
- اگر به‌جهت فراموشی یا ندانستن مسئله باشد، نمازش صحیح است و از همان‌جا که یادش آمد ادامه را طبق وظیفه‌اش بخواند.
صحیح‌خواندن قرائت
لازم است انسان کلمات را صحیح بخواند و اگر قرائت صحیح را یاد ندارد:
- اگر نمی‌تواند یاد بگیرد، به همان صورتی که می‌تواند بخواند (البته اگر شرایط نماز جماعت وجود دارد، بهتر است به جماعت بخواند)
- اگر می‌تواند یاد بگیرد:
- اگر برای آموختن فرصت دارد، یاد بگیرد و سپس نمازش را بخواند؛
- اگر فرصت ندارد، به همان صورتی که می‌تواند بخواند (البته اگر شرایط نماز جماعت وجود دارد، باید به جماعت بخواند)
اشتباه در حروف و اعراب
اگر یکی از کلمات حمد و سوره را عمداً یا از روی جهل تقصیری اشتباه ادا کند، مثلاً به‌جای «ض»، «ز» بگوید یا فتحه و کسره و ضمه را غلط ادا کند، نمازش باطل است.
اشتباه به گمان درستی
شخصی که بر این باور بوده کلمات را درست ادا می‌کند، و پس از مدتی متوجه می‌شود اشتباه می‌خوانده است! نمازهایش صحیح است و نیازی به اعاده در وقت و قضای خارج از وقت ندارد.
رعایت دستورات تجویدی، مستحب است. رعایت مدّ «و لا الضالّین» واجب است: خو.گ.ص.س.ب.ن.ا.ت
احتیاط مستحب، در ترک وقف به حرکت و وصل به سکون است. (احتیاط واجب: خو.گ.ص.م.ن)
(ب: هنگام اتصال تنوین و نون ساکن به حروف یرملون، ادغام واجب است)
رکعت سوم و چهارم
انسان می‌تواند در رکعت سوم و چهارم، یک حمد یا یک مرتبه تسبیحات اربعه را بخواند و بهتر است سه مرتبه بخواند. (به‌احتیاط واجب سه مرتبه بخواند:ف) و خواندن تسبیحات بهتر از خواندن سوره حمد است.
مرد و زن باید تسبیحات اربعه را آهسته بخوانند. و مستحب است بعد از تسبیحات، استغفار نمایند.
برخی مستحبات و مکروهات قرائت
- مستحبات
- تعویذ قبل از بسمله
- جهر بسمله برای مردها
- تحمید بعد از و لا الضالین
- گفتن: کذلک الله ربّنا، بعد از اتمام توحید
- خواندن سوره قدر در رکعت اول و سوره توحید در رکعت دوم، در تمام نمازها
- مکروهات
- ترک‌کردن سورۀ توحید در تمام نمازهای شبانه‌روز مکروه است.
تا پایان م۱۰۲۲
مسائل اختلافی یا اختصاصی مراجع تقلید
در نماز عشای شب جمعه و نماز صبح و ظهر و عصر روز جمعه مستحب است در رکعت اول حمد+جمعه و در رکعت دوم حمد+منافقون خوانده شود.
اگر سوره‌ای را شروع کرد و ادامۀ آن را فراموش کرد، می‌تواند به همان مقدار که خوانده اکتفا کند.
در نماز صبح و مغرب و عشا اگر نامحرم صدای زن را بشنود، در صورتی که شنواندنش حرام باشد [باید آهسته بخواند و اگر بلند بخواند نمازش باطل است].
اگر سوره جمعه یا منافقون را شروع کرد، احتیاط مستحب است که رها نکند.
در نماز صبح و مغرب و عشا اگر نامحرم صدای زن را بشنود، در صورتی که شنواندنش حرام باشد [باید آهسته بخواند و اگر بلند بخواند نمازش باطل است].
شخصی که در رکوع یادش آمد که سوره را نخوانده، نماز را تمام کند و پس از نماز دو سجده سهو به‌جا آورد.
مستحب است حمد و سوره نماز ظهر روز جمعه بلند خوانده شود.
۰ دیدگاه