متن کامل قصیده ملا مهرعلی فدوی خویی

شعر زیبای «ها علی بشر کیف بشر» سرودۀ ملا مهرعلی خوئی همراه با ترجمه فارسی ابیات (به‌صورت نثر و نظم).

دربارۀ تعداد ابیات قصیدۀ «ها علی بشر کیف بشر» اختلاف است و این قصیده از ۲۰ تا ۴۰ بیت نقل شده است که در این نویسه از سایت درر همۀ چهل بیت را با ترجمه نثر و نظم تقدیم می‌شود.

ترجمه منظوم این قصیده، سرودۀ مرحوم میرزا محمدرضا بصیرت شیرازی می‌باشد که توسط علی صدرایی خویی در کتاب ولایت‌نامه گردآوری شده و پس از اصلاحات در سایت درر قرار داده شده است.

کامل‌ترین نسخه «ها علی بشر کیف بشر» با ترجمه منظوم

مخفی کردن ترجمه

ها علیٌّ بشرٌ کیفَ بَشَر *** رَبُّه فیه تَجَلّى و ظَهَر

علی آمد بشر اما چه بشر! *** بشری کوست خدا را مظهر

هو و المَبدأُ شمسٌ و ضِیاء *** هُوَ و الواجبُ نورٌ و قَمَر

علی و حق چو ضیاء و خورشید *** علی و حقّ به‌مثل نور و قمر

اُذُنُ اللهِ و عینُ الباري *** یا له صاحبُ سمعٍ و بَصَر

خود، علی گوش و علی چشم خداست *** ای عجب حقّ بوَدش سمع و بصر

ما هو اللهُ و لکنْ مَثَلا *** مَعَهُ اللهُ کَنارٍ و حَجَر

مَثَل حقّ بُوَد او نیست خدا *** لیک با اوست چو سنگ آذر

عِلّةُ الکَونِ و لولاهُ لما *** کانَ للعالَمِ عَینٌ و أثر

باشد او علت ایجاد دو کون *** گر نبودی نَبُد از خلق اثر

و له اُبدِعَ ما تَعقِلُهُ *** مِن عُقولٍ و نُفُوسٍ و صُوَر

خلقتِ آنچه به عقلت گُنجد *** بهر او شد ز عقول و ز صور

مَظهرُ الواجبِ! یا لَلْمُمکِن! *** صُورةُ الجاعلِ یا لَلمَظهَر

خود چه ممکن بود او کز عظمت *** آمده صورت حقّ را مظهر

جِنسُ الاجناس علیٌّ وَ بَنُوه *** نوعُ الانواعِ إلَی الحادي عشر

جنس الاجناس علی وَ ابْنائش *** نوع الانواع یک و ده بشمر

فلکٌ في فلکٍ فیه نُجُوم *** صدفٌ في صدفٍ فیه دُرَر

فلکی در فلکی پُر اَنجُم *** صدفی در صدفی پر گوهر

کلُّ مَن مات و لم یَعرِفْه *** مَوتُهُ موتُ حِمارٍ و بَقَر

هرکه او مُرد و علی را نشناخت *** مردنش مردن گاو آمد و خر

هو في الکلّ امام [في] الکلّ *** مَن ابوبکر و مَن کان عُمَر

در همه دور، امامِ همه اوست *** [پس که باشند ابوبکر و عمر]

لیسَ مَن أذنبَ یوماً بإمام *** کیفَ مَن أشرکَ دهراً و کَفَر

هرکه روزی گنه آرد نه سزاست *** به امامت، چه رسد کفر سِیَر

قَوسُه قوسُ نُزولٍ و عُروج *** سَهمُه سهمُ قضاءٍ و قَدَر

زو کمان، قوس نزول است و صعود *** تیر او، تیر قضا هست و قدر

ما رَمىٰ رمیةً الا و کفى *** ما غزا غزوةً الا و ظفر

تیر نگشود مگر خصم افکند *** جنگ ناورد مگر یافت ظفر

أغمَدَ السیفَ متى قابله *** کلّ مَن جَرَّدَ سَیفاً و شَهَر

کرد شمشیر به پیشش به نیام *** هر کجا بود شجاعی اشهر

حُبُّه مَبدأُ خُلدٍ و نِعَم *** بُغضُه مَنشأُ نارٍ و سَقَر

مهر او باعث جنّات نعیم *** کینِ او مورث نار است و سقر

خَصمُه بَغَّضَه اللهُ و لو *** حَمِدَ اللهَ و أثنى و شکر

دشمن او بَرِ حقّ مبغوض است *** گرچه حمد آرد و شکرِ داور

خِلُّه بَشَّرَه اللهُ و لو [إن] *** شَرِبَ الخمرَ و غَنّى و فَجَر

دوستش راست بشارت ز خدا *** [… … … … … … … … …]

و هو النورُ و أما الشرکاء *** فظُلامٌ و دخانٌ و شَرَر

او بود نور، ولی مدّعیان *** همچو تاریکی و دودند و شرر

مَن له صاحبةٌ کالزهراء *** أو سَلیلٌ کشُبَیرٍ و شَبَر

خود که را هست چو زهرا همسر *** یا دو فرزند چو شبیر و شبر

مَن کمَن هَلَّلَ في مَهدِ صَبیٰ؟ *** أو کمَن کَبَّرَ في عَهدِ صِغَر؟

که به گهواره بگفتا تهلیل؟ *** یا که تکبیر به ایام صغر؟

عَنهُ دیوانُ عُلومٍ و حِکَم *** فیه طومارُ عِظاةٍ و عِبَر

زوست دیوان علوم و حکمت *** واندر آن دَرج، بسی پند و عبر

بو تُرابٍ و کُنوزُ العالَم *** عِندَه نَحوُ تُرابٍ [سفال] و مَدَر

بوتراب است و همه گنج جهان *** نزد او پست‌تر از خاک گذر

ظَلَّ ما عاشَ بِجوعٍ و صِیام *** بات ما حيَّ بدمعٍ و سَهَر

بود در روز به روزه همه عمر *** بود در گریه به شب تا به سحر

کلّما أحزنه الدهرُ سَلا *** أینمَا اسْتَضْعَفَه القومُ صَبَر

تا غم افزود زمان، بُد بی‌غم *** صبر بنمود چو شد بی‌یاور

ناقةُ الله فَیا شِقوةُ مَن *** ما رَعاها فتعاطی و عَقَر

ناقۀ حقّ بُد و آن‌کس پی کرد *** بس شقی بود که ننمود حذر

أیّها الخَصمُ تَذَکَّرْ سَنَداً *** مَتنُه صَحَّ بنصٍّ و خَبَر

برو ای منکر و برخوان خبری *** که صحیح است بر اهل خبر

إذ أتى أحمدُ في خُمِّ غدیر *** بعلىٍّ و عَلَى الرَحلِ نَبَر

باز چون گشت محمد به غدیر *** با علی شد به فراز منبر

قالَ مَن کُنتُ أنا مَولاهُ *** فعلىٌّ له مولا و مَفَرّ

گفت هرکس که منم مولایش *** هست مولا و امامش حیدر

قبلَ تعیینِ وصىٍّ و وزیر *** مَن رأی فات نبىٌّ و هَجَر؟

که چنین دید که یک پیغمبر *** بی وصی شد به سرای دیگر؟

آیةُ اللهِ و مَن یَجحَدُ مَن *** خَصَّهُ اللهُ بآىٍ و سُوَر؟

که بود منکر آن آیت حقّ *** که بود نَعتِ وی آیات و سور؟

مَن أتى فیه نُصوصٌ بِخُصوص *** هل بإجماعِ عوامٍ یُنکَر؟

آنکه مخصوص به نصّ‌هاست چسان *** گردد از جمع عوامی منکر

أسدُ اللهِ إذا صالَ و صاح *** أبُو الایتامِ إذا جادَ و بَرَّ

شیر حقّ بود گهِ حمله به رزم *** وز کرم بر همه ایتام، پدر

وُدُّه أوجبُ ما في القرآن *** أوجَبَ اللهُ علینا و أَمَر

ز آنچه واجب شده اندر قرآن *** کرده حقّ مهر وِرا واجب‌تر

مُدّعي حُبِّ عَلىٍّ و عِداه *** مِثلُ مَن أنکرَ حَقّاً و أَقَرّ

دوست‌دارِ علی و دشمن او *** آن بود مؤمن و این یک کافر

یا علیّ، عَبدُکَ یَغدُو و یَرُوح *** مِن مَعاصِیهِ بِخوفٍ و خَطَر

یا علی، بنده‌ات اندر شب و روز *** باشد از خوف معاصی به خطر

أتلفَ العُمرَ وَحیداً و حَصُور *** دَقَّهُ الدهرُ بشَیبٍ و کِبَر

عمر بگذاشته بی‌همسر و جفت *** دهرِ دون کوفته او را به کبر

طالَ ما یَأمُلُ منکَ نَظَرا *** هل أتی مُرتَقِبٌ مِنکَ نَظَر

دیرگاهی است امیدش نگهی است *** از تو آیا رسد اینش آخر؟

لِذَراریکَ صَلوةٌ و سَلام *** شارقُ العالَمِ ما لاحَ وَ ذَر

باد بر آل کرامت صلوات *** تا که خور می‌زند از مشرق سر

لِحُماکَ نَفَحاتُ البرکات *** کلّما جاءَ نَسِیمٌ بِسَحَر

بر طرفدار تو بادا برکات *** می‌وزد تا که نسیمی به سحر

کتاب ولایت‌نامه؛ سایت ابوتراب