جبر و اختیار و داستانى شنیدنى
ائمه علیهم‌السلام مسئله جبر و اختیار و قضا و قدر را به‌طور کامل بیان کردند. آنان حقایق را باید بیان کنند و دین را حفظ نمایند. ازاین‌رو هم جبر و هم تفویض را رد کردند. مفضّل مى‌گوید: امام صادق علیه‌السلام فرمود: «لا جبر و لا تفویض و لکن أمر بین أمرین»

مرحوم سید بن طاووس در الطرائف از برخی علما نقل می‌فرماید:
در زمان حجّاج بن یوسف مسئله قضا و قدر خیلى اوج گرفت.
حجّاج به چهار نفر از بزرگان آن زمان به نام‌هاى حسن بصرى، عمرو بن عبید، واصل بن عطاء و عامر شعبى که هر کدام در منطقه‌اى جداگانه زندگى مى‌کردند، نامه نوشت و نظرشان را دربارۀ قضا و قدر خواست.

حسن بصرى در پاسخ نوشت:
أن أحسن ما سمعت مِنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه‌السلام أَنَّهُ قَالَ:
«یا ابْنَ آدَمَ؛ أَ تَظُنُّ أَنَّ الَّذِی نَهَاک دَهَاک؟ وَ إِنَّمَا دَهَاک (گرفتار کرده) أَسْفَلُک وَ أَعْلَاک وَ اللَّهُ بَرِی‏ءٌ مِنْ ذَلِک».

عمرو بن عبید نوشت:
أحسن ما سمعت فی القضاء و القدر قَوْلُ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه‌السلام:
«لَوْ کانَ الْوِزْرُ فِی الْأَصْلِ مَحْتُوماً کانَ الْمَوْزُورُ فِی الْقِصَاصِ مَظْلُوماً».

واصل بن عطا نوشت:
أحسن ما سمعت فی القضاء و القدر قَوْلُ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه‌السلام أَنَّهُ قَالَ:
«أَ یدُلُّک عَلَى الطَّرِیقِ وَ یأْخُذُ عَلَیک الْمَضِیقَ؟» (تو را در تنگنا)

عامر شعبى نیز نوشت:
أحسن ما سمعت فی القضاء و القدر قَوْلُ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ عَلِی بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه‌السلام أَنَّهُ قَالَ:
«کلُّ مَا اسْتَغْفَرْتَ اللَّهَ تَعَالَى مِنْهُ فَهُوَ مِنْک وَ کلُّ مَا حَمِدْتَ اللَّهَ تَعَالَى فَهُوَ مِنْهُ».

وقتى نامه ها به حجّاج رسید گفت: لقد أخذوها من عین صافیه.
به‌راستى آنان این مطالب را از سرچشمه پاک و تمیز زلالى گرفته‌اند.

نقل از: با پیشوایان هدایت‌گر، ج۳، آیت الله میلانی