فهرست مطالب
کیستیِ زیدیه
زیدیه نام فرقه‌ای است که پس از امیرالمؤمنین و حسنین علیهم‌السلام، قائل به امامت زید بن علی (فرزند امام سجاد علیه‌السلام) هستند.
زید بن علی، متولد سال ۸۰ق در مدینه. بعد از امام باقر علیه‌السلام، افضل اولاد حضرت زین العابدین بود. شخصیتی عابد، فقیه، سخی و پرهیزکار. معروف به حلیف القرآن و استوانه مسجد. و هیچ مستند قطعی بر ادعای امامت توسط زید در دست نیست.
شرائط امام در دیدگاه زیدیه
زیدیه سه امام نخست را منصوص و شرایطی را برای سایر امامان لازم می‌دانند:
- جهاد علنی؛
- فاطمی‌بودن (از طریق پدر به حسنین رسیدن)؛
- معرفت به دین؛
- شجاعت.
ایشان غالبا امامت مفضول بر افضل را جایز می‌دانند و تقیه را جایز نمی‌دانند.
عقاید زیدیه
عمده اختلاف زیدیه با امامیه در تعیین امام است. ایشان سایر امامان را پیشوای دین می‌دانند.
درباره معاد نیز مرتکب کبیره را نه مشرک و نه مؤمن می‌دانند، بلکه می‌گویند او فاسق است و اگر توبۀ جدی کند، نجات می‌یابد و الا مخلّد در آتش خواهد بود. و تفاوتش با کفار، در اختلاف رتبه عذاب است.
ایشان برای «صحیفه سجادیه و نهج البلاغه» اهمیت ویژه‌ای قائل هستند و شرح‌های متعددی بر این دو کتاب نوشته‌اند. سند صحیفه سجادیه نیز به یحیی بن زید می‌رسد.
مهم‌ترین فرق زیدیه
جارودیه / سرحوبیه:
پیروان ابوالجارود (ت: ۱۵۰ق)، شاگرد امام باقر و امام صادق علیهماالسلام
ایشان امامت امیرالمؤمنین و حسنین را منصوص و پس از ایشان کسی که بدون قیام، مدعی امامت شود را محکوم به کفر می‌کنند. این طائفه شدیداً با خلفای ثلاثه مخالف بودند.
سلیمانیه / جریریه:
پیروان سلیمان بن جریر
عقاید ایشان تقریباً شبیه جارودیه است اما امامت را تابع شورای مردم می‌دانند و می‌گویند: مردم در عدم انتخاب امیرالمؤمنین خطا کردند ولی این کارشان موجب کفر و فسق ایشان نیست.
صالحیه / بتریه:
پیروان حسن بن صالح بن حیّ (ت: ۱۶۸ق) و کثیر النوی، ملقب به أبتر
آنان معتقد به این بودند که چون امیرالمؤمنین از حقّ خود انصراف داد، خلافت خلفای ثلاثه بلامانع بوده است.
دیرپاترین حکومت زیدیه در یمن از سال ۲۸۸ق تا ۱۳۸۲ق و اکنون نیز مهم‌ترین پایگاه زیدیه کشور یمن می‌باشد. حدود بیست میلیون زیدی اکنون در یمن زندگی می‌کنند.
زمینه‌ساز قیام زید
زید برای شکایت از خالدبن‌عبدالملک (حاکم مدینه) پیش هشام‌بن‌عبدالملک رفت، او را چند روز راه نداد، وقتی وارد بر او شد، هشام گفت: شنیده‌ام می‌خواهی بر مسند نشینی و آرزوی خلافت داری درحالی‌که فرزند کنیزی بیش نیستی (مادر ایشان، ام‌ولد بود).
زید فرمود: باکی نیست، اسماعیل نیز فرزند هاجر است و هاجر کنیز مادر اسحاق است وحال‌اینکه پیامبر اکرم از نسل او است.
هشام دستور داد او را بیرون کنند، پس وی را خارج شام رها کردند؛ اما جناب زید سمت کوفه رفت و مردم با او بیعت کردند.
قیام و شهادت زید
زید در سال ۱۲۲ق بر علیه بنی‌مروان قیام کرد، هشام به یوسف بن عمر ثقفی (عامل عراق) دستور جنگ داد. اکثر سپاه زید پیمان‌شکنی کردند و تنهایش گذاشتند.
در اثنای جنگ تیری به پیشانی زید اصابت کرد، حجامی آوردند تا تیر را بیرون بکشد، اما هم‌زمان با بیرون‌کشیدن تیر، زید جان خود را از دست داد. از حجام تعهد گرفتند که این جریان را جایی بازگو نکند، پس شبانه ایشان را در نهر آبی دفن کرده و رویش خاک و گیاه ریختند و آب را جاری ساختند.
اما حجام صبح فردای آن روز جریان را به یوسف ثقفی گزارش داد. پس قبر آن بزرگوار را شکافتند و سر از بدن نازنینش جدا کرده برای هشام فرستادند، و به دستور هشام بدنش را عریان کرده و در کناسه کوفه به دار آویختند. پس از ۵۰ ماه بدن را سوزاندند و خاکسترش را بر باد دادند.
شهادت ایشان در جمعه ۲ صفر ۱۲۲ق در سن ۴۲ سالگی
مهم‌ترین امامان زیدیه
زید بن علی بن الحسین (ت: ۱۲۲ق)
یحیی بن زید بن علی (ت: ۱۲۵ق)، وی در خراسان علیه بنی‌امیه قیام کرد، ولی در سال ۱۲۵ق سرکوب و به شهادت رسید.
جناب نفس زکیه، محمد بن عبدالله بن حسن بن حسن المجتبی، وی علیه منصور عباسی قیام کرد و در سال ۱۴۵ق شهید شد.
برادر نفس زکیه، ابراهیم بن عبدالله بن حسن بن حسن المجتبی، وی نیز بعد شهادت برادرش در همان سال ۱۴۵ق در عراق قیام کرد و شهید شد.
شهید فخّ، حسین بن علی بن حسن بن حسن بن حسن، وی علیه هادی عباسی در مکه در سال ۱۶۹ق قیام و در فخّ (یک فرسخی مکه) شهید شد.
ابن‌طباطبا، محمد بن ابراهیم بن اسماعیل بن حسن بن حسن، وی در زمان مأمون در سال ۱۹۹ق قیام کرد و در اثنای جنگ بر اثر بیماری درگذشت.
۹۳۱۲۲۱
منابع: آشنایی با فرق تشیع، آشنایى با فرق و مذاهب اسلامى، منتهی الآمال (احوالات فرزندان امام سجاد و امام مجتبی علیهماالسلام) و…
۰ دیدگاه