فهرست مطالب
چرا تقلید؟
لازم‌بودن تقلید از جهت رجوع به خبره و متخصص دین دین است!
چنانچه در هر فنّی به متخصّص در آن زمینه مراجعه می‌کنیم، برای تعمیر ماشین به مکانیک، برای خانه‌سازی به مهندس و معمار، برای درمان بیماری‌ها به دکتر و…، برای فهم معارف دین نیز لازم است که به متخصص و خبره و دین‌شناس مراجعه کنیم.
اثبات تقلید از آیات
«وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّهً، فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طائِفَهٌ، لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ»، همگان نمی‌توانند برای فراگیری علم کوچ کنند، پس باید از هر گروهی عده‌ای برای تفقه و دین‌آموزی به‌سمت مراکز علم کوچ کنند و فقیه شوند و برگردند و قومشان را ارشاد نمایند. سوره توبه۹، آیه۱۲۲
اثبات تقلید از روایات
امام زمان(علیه‌السلام) فرمودند: «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ الْوَاقِعَهُ، فَارْجِعُوا فِیهَا إِلَى رُوَاهِ حَدِیثِنَا، فَإِنَّهُمْ حُجَّتِی عَلَیْکُمْ وَ أَنَا حُجَّهُ اللَّهِ»، در اموری که برایتان پیش می‌آید، به راویان احادیث ما مراجعه کنید و حکمش را از ایشان بپرسید، چراکه ایشان از طرف من حجت بر شمایند و من حجت پروردگارم.
زیرا این‌گونه نیست که همه روایات به‌آسانی فهمیدنی باشند؛ بلکه بسیاری از احادیث نیاز به دقت و کاوش‌های سندی و دلالی دارند، علاوه بر اینکه فهم برخی از آنها کار بسیار پیچیده‌ای بوده و نیازمند متخصص در علوم اهل‌بیت دارد.
چنانچه خود ائمه به این نکته اشاره کرده‌اند که هضم و درک و تحلیل و پذیرش روایاتشان کار بسیار سخت و دشواری است.
در روایات دیگری امام محمد باقر علیه السلام شرایط عالمی که می‌شود از او تبعیّت کرد را چنین بیان می‌فرمایند: «اُنْظُرُوا اِلى مَنْ کانَ مِنْکُمْ قَدْ رَوى حَدیثَنا وَ نَظَرَ فى حَلالِنا وَ حَرامِنا وَ عَرَفَ اَحْکامَنا، فارْضوا بهِ حکما؛ فَاِنِّى قَدْ جَعَلْتُهُ عَلَیْکُمْ حاکِما، فِاذا حَکَمَ بِحُکْمِنا فَلَمْ یُقْبَلْ مِنْه فَاِنَّما بِحُکْمِ اللّهِ اسْتَخَفَّ وَ عَلَیْنا رَدَّ وَالرَآدُّ عَلَینا رادُّ عَلَى اللّهِ وَ هُوَ فى حَدِّ الشِّرْکِ بِاللّهِ».
و در روایت دیگر می‌فرمایند: «مُجارِى الاُمُورِ بِیَدِالْعُلَماءِ بِاللّهِ الاُمَناءِ عَلى حَلالِهِ وَ حَرامِهِ».
ببینید: علت اختلاف فتاوای مراجع تقلید
انتخاب مرجع تقلید
تقلید از اعلم یعنی چه؟
هر مکلفی باید از مجتهد اعلم تقلید کند! یعنی مرجع تقلیدی که قدرت علمی او در استنباط احکام بیشتر و دقیق‌تر باشد؛ لذا به‌حکم عقل و شرع باید هر مکلفی زمانی که به سنّ تکلیف رسید، از «دو نفر عادلی که قدرت تشخیص مجتهد اعلم را داشته باشند» بپرسد که کدام مجتهد اعلم است، یعنی کدام مجتهد قدرت تجزیه و تحلیلش بالاتر و در استنباط احکام تواناتر است و رأی و نظرش به واقع نزدیک‌تر.
و هرگاه مجتهد اعلم را شناخت، در تمام فروع دین بر اساس نظرگاه او عمل کند و او را حجت بین خود و خدای خویش قرار دهد.
و اینکه برخی به‌جهت آسان‌تربودن فتاوای یک مجتهد، سیّدبودن او، زیباتربودن! در ایران بودن، مردمی‌تربودن، سخنرانی زیباتر و دلنشین‌تر یا… او را به‌عنوان مرجع تقلید خود انتخاب می‌کنند، درست نمی‌باشد.
تغییر مرجع تقلید
مکلف در دو صورت می‌تواند مرجع تقلیدش را عوض کند:
- فوت مرجع تقلید، پس از اینکه مرجع تقلید از دنیا رفت، مکلف باید از بین مراجع زنده، اعلم را انتخاب نماید؛
- فهمیدن اعلمیّت دیگری، زمانی که انسان به این نتیجه رسید که مجتهد دیگری اعلم است، باید به وی عدول کند.
من یک طلبہ ہستم کار شماخیلی عالی برای من درس خواندن و فہمیدن آسان شد۔دست شما درد نکنہ۔