خانه » احکام » احکام نماز » احکام جامع حدّ ترخص و حدّ مسافت شرعی

احکام جامع حدّ ترخص و حدّ مسافت شرعی

احکام حد ترخص و حد مسافت در مسافرت
احکام آیت الله سیستانی

مسافرت دارای احکام زیادی است؛ اما تمرکز این پست روی مباحث مربوط به حدّ مسافت و حدّ ترخص بر اساس فتاوای آیت‌الله العظمی سیستانی است.


ملاک در صدق سفر

ملاک در مسافر محسوب شدن این است که «مسافت تلفیقی» رفت‌وبرگشت انسان مساوی یا بیشتر از هشت فرسخ (۴۴ کیلومتر) باشد، حال فرقی نمی‌کند:

  • چه ۴ فرسخ برود و ۴ فرسخ برگردد
  • یا ۳ فرسخ برود و ۵ فرسخ برگردد
  • یا ۵ فرسخ برود و ۳ فرسخ برگردد
ملاک سفر در رفت و برگشت هشت فرسخ

سفر بین دو وطن

شخصی که از وطن اول به وطن دوم خود سفر می‌کند، اگر فاصله دو وطن کمتر از ۴۴ کیلومتر باشد، در مسیر راه نمازش کامل است.

دو مسیر دور و نزدیک

اگر برای رسیدن به مکانی دو مسیر وجود داشته باشد و مجموع رفت‌وبرگشت راه اول کمتر از ۸ فرسخ و راه دوم بیشتر از ۸ فرسخ باشد:

  • اگر از راه اول برود، نمازش تمام است
  • اگر از راه دوم برود، نمازش شکسته است

یقین و شکّ در هشت فرسخ

مسافر باید یقین داشته باشد که می‌خواهد ۸ فرسخ برود، پس اگر شکّ داشته باشد که سفرش ۸ فرسخ هست یا خیر، باید نمازش را تمام بخواند.

کسی که با یقین به اینکه سفرش ۸ فرسخ است حرکت کرد و نماز را شکسته خواند، سپس فهمید کمتر از ۸ فرسخ بوده است، باید نمازش را در وقت اعاده و در خارج وقت قضا کند.

کسی که با یقین یا گمان به اینکه سفرش کمتر از ۸ فرسخ است حرکت کرد و در بین راه یا هنگام رسیدن به مقصد متوجه شد که ۸ فرسخ بوده است: اگر وقت نماز باقی است، باید به‌صورت شکسته بخواند؛ اما اگر وقت گذشته است، قضای آن لازم نیست.

ملاک آغاز و پایان سفر

ابتدای سفر از آخرین نقطه خروجی شهر محاسبه می‌شود (نه محل سکونت مسافر) و انتهای سفر، آخرین مکانی است که مسافر قصد دارد به آنجا برود (نه ورودی شهر مقصد).

پس اگر شخصی تصمیم دارد تا اول ورودی شهر دیگری سفر کند و فاصله بین خروجیِ وطنش تا مکانی که می‌خواهد برود، کمتر از ۲۲ کیلومتر است، باید نمازش را کامل (تمام) بخواند.

اما اگر می‌خواهد به مرکز آن شهر برود و فاصله بین خروجیِ وطنش تا مرکز آن شهر، مساوی یا بیشتر از ۲۲ کیلومتر است، باید نمازش را شکسته (قصر) بخواند.

احکام حدّ ترخص | ملاک آغاز و پایان سفر

حکم عبور از قطع‌کننده‌های سفر

یکی از شرایط سفر این است که انسان در مسیر سفرش به قطع‌کننده‌های سفر برخورد نکند!

قطع‌کننده‌ها (چنانچه گذشت) عبارت‌اند از:

  • وطن (محل زندگی دائمی)؛
  • مقرّ (وطن موقت)؛
  • اقامت‌گاه (جایی که انسان می‌خواهد حداقل ده روز بماند)؛
  • سی روز مردّدماندن در یک مکان.

حکم کلی: اگر یکی از قطع‌کننده‌ها (مانند وطن دوم) در مسیر سفر قرار داشت:

  • اگر فاصله وطن اول و دوم حداقل ۴۴ کیلومتر باشد، در بین راه نماز شکسته است.
  • اگر فاصله وطن اول و دوم کمتر از ۴۴ کیلومتر باشد، در بین راه نماز کامل است.

مثال اول: فاصله کمتر از ۴۴ کیلومتر

شخصی که تصمیم دارد از یک مسیر به وطن دوم خود سفر کند و فاصله وطن اول و دومش کمتر از ۲۲ کیلومتر است، باید در مسیر رفت و برگشت نمازهایش را تمام بخواند.

احکام سفر و مسافر

مثال دوم: فاصله بیشتر از ۴۴ کیلومتر

شخصی که تصمیم دارد از یک مسیر به وطن دوم خود سفر کند و فاصله وطن اول و دومش مساوی یا بیشتر از ۲۲ کیلومتر است، باید در مسیر رفت و برگشت نمازهایش را شکسته بخواند.

احکام سفر و مسافر

مثال سوم: رفت‌وآمد از دو مسیر مختلف

شخصی که تصمیم دارد از دو مسیر متفاوت به وطن دوم خود سفر کند و طول مسیر رفت، ۴۰ کیلومتر و مسیر برگشت، ۴۴ کیلومتر است، باید در مسیر رفت نمازهایش را شکسته و در مسیر برگشت نمازهایش را تمام بخواند.

احکام سفر و مسافر

آیا نماز از حدّ ترخص شکسته می‌شود؟

ملاک مسافربودن و زمان شکسته‌شدن نماز هنگام رفتن به سفر و تمام‌شدن نماز هنگام برگشت از سفر به این صورت می‌باشد:

  • هنگام رفتن به سفر = عبور از حدّ ترخص
  • هنگام برگشت به وطن = رسیدن به ورودیِ وطن

پس کسی که تصمیم دارد بیش از ۴۴ کیلومتر سفر کند، از هنگامی که به حدّ ترخص رسید، باید نمازهایش را شکسته بخواند. و هنگامی که دارد به وطن برمی‌گردد، تا به ورودی شهر وطنش نرسیده باید نمازهایش را شکسته بخواند.

حدّ ترخص

دسته: احکام نماز

دسته: احکام روزه

نمایه: آموزش احکام

تفاوت حدّ ترخص و حد مسافت در بحث روزه

تفاوت حدّ ترخص و حدّ مسافت در بحث روزه

شخصی در ماه رمضان ساعت ۸ صبح تصمیم می‌گیرد تا ۲۲ کیلومتری یا بیشتر برود و برگردد:

  • اگر می‌خواهد بعد از اذان ظهر برگردد، نمی‌تواند آن روز را روزه بگیرد؛
  • اگر می‌خواهد پیش از ظهر بازگردد، می‌تواند آن روز را روزه بگیرد، پس:
    • اگر قصد دارد روزه بگیرد، باید در مسیر رفت و برگشت چیزی نخورد و هنگامی که برگشت و به شهرش رسید، نیت روزه کند و روزه‌اش صحیح است؛
    • اگر قصد دارد روزه نگیرد، پس از اینکه از حد ترخص عبور کرد، اجازه دارد روزه‌اش را باز کند، البته باید تا حدّ مسافت برود.
      • اگر چیزی خورد و به شهر برگشت، آن روز روزه ندارد و بعد ماه رمضان قضا می‌کند؛
      • اگر چیزی نخورد و برگشت، باید نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد.

اگر پیش از رسیدن به مسافت شرعی مشکلی پیش آمد و مجبور شد به شهر بازگردد:

  • اگر پیش از آن، روزه را باز کرده، آن روز روزه ندارد و بعداً قضایش را به‌جا می‌آورد؛
  • اگر هنوز روزه را باز نکرده است، نباید چیزی بخورد و باید به‌محض رسیدن به شهر، نیت روزه کند.

16 در مورد “احکام جامع حدّ ترخص و حدّ مسافت شرعی”

  1. سلام
    ۱),در مورد شهر تهران ,خروجی شهر تهران مرز مناطق شهرداری محسوب می شود؟ اگر نیست چگونه خروجی شهر را محاسبه نمایم ,به طور مثال از تهران میخواهم به صباشهر (بعد از شهریار) بروم؟
    ۲) اگر محل کارم آنجا باشد ,نماز و روزه ام چگونه با این شرط اضافه محاسبه میشود؟
    ممنون
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    در هر یک از خروجی‌های هر شهر، معیار در حدّ ترخّص، یک‌ونیم کیلومتر پس از جایی است که عرف آنجا را انتهای شهر می‌داند.
    اگر محلّ کار شما، وطن موقت‌تان حساب شود و فاصلۀ بین محل کار تا محل زندگی‌تان کمتر از ۲۲ کیلومتر باشد، در بین راه نیز نماز کامل است.

  2. اگر سفر مون ۳۷ کیلومتر اون و تر باشه روزه باطل است یا نه
    ——
    پاسخ: سؤال شما کلی است و فرض‌های مختلفی دارد.
    اما در کلّ اگر منظورتان این است که مسیر رفت، ۳۷ کیلومتر است و در مسیر راه یا در مقصد به وطن خود نمی‌رسید، و قصد ماندن ۱۰ روز و بیشتر ندارید و از همان ابتدای راه‌افتادن قصد داشتید این مسافت را بروید، نمازتان شکسته است.

  3. سلام
    سوالی داشتم
    من از انزلی تا رشت که ۳۹ کیلومتر مسافت داشت قبل از اذان ظهر رفتم و بعد از ان با هواپیما به اهواز رسیدم که در راه پرواز اذان ظهر زده بود و بعد از ان به مقصد وطنم سوسنگرد حرکت کردم و رسیدم که مسافت ان حدود ۶۳ کیلومتر بود.
    من روزه ام را ادامه دادم..ایا باید باز روزه قضا را بعد از رمضان گرفت؟
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    در این‌گونه سؤالات، پاسخ متوقف بر این است که وطن شما کجاست؟ جایی که می‌روید کمتر از ۱۰ روز می‌مانید یا خیر؟ کثیر السفر هستید یا خیر؟

    اما به‌صورت کلی، اگر کثیر السفر نیستید و لحظۀ اذان ظهر در وطن خود یا جایی که قصد اقامت ۱۰ روزه یا بیشتر دارید نبودید، روزه باطل است و باید بعداً قضای آن به‌جا آورده شود.

  4. سلام سوال اولم اینه من برای اینکه بعضی وقت ها حالش را ندارم روزه بگیرم تا ۲۳ کیلومتری شهر میروم و روزه ام را باز میکنم و بعدش بر میگردم آیا مشکلی دارد/سوال دوم این هست که من از یک شهر به شهر دیگری میروم و فاصله این دو شهر ۲۰۰کیلومتر است آیا میتوانم در همان ۲۳کیلومتر باز کنم یا باید ۴۵ کیلومتر برسم/ممنون
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    ۱. اشکالی ندارد.
    ۲. وقتی تصمیم دارید به آن شهر بروید، همینکه از آخر شهر حدود ۱.۵ (یک‌ونیم) کیلومتر فاصله گرفتید می‌توانید روزه را باز کنید.

  5. واقعا توضیحاتتون عالی و بی نظیر بود🙏دوتا سوال داشتم از خدمتتون،سوال اولم اینه با توجه به اینکه سایت آیت الله سیستانی چهارجلد رساله جامع داخل سایت بارگذاری کرده پس چرا نرم افزار شما فقط یک جلد رو داره وبقیه رو داخل نرم افزار نداره؟
    سوال دومم اینه که بنده نمیدونستم هنگام برگشت به وطن باید ورودی وطن برسی که بتونی روزه بگیری وفکر میکردم معیار رسیدن به حد ترخص هست و چند روز اینطوری روزه گرفتم،الان تکلیف روزه هایی که گرفتم چیه؟
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    ۱. رسالۀ جامع چهارجلدی اخیراً منتشر شده و در حال افزودن محتوای آن به اپلیکیشن احکام جامع هستیم.
    ۲. ابتدا عرض کنم حتماً توجه دارید که فاصلۀ بین حدّ ترخص و ورودیِ شهر، کمتر از یک‌ونیم کیلومتر است.
    آیا منظورتان این است که چند روز این‌گونه اتفاق افتاد که در فاصلۀ بین حدّ ترخص و ورودیِ شهر اذان ظهر شد؟

    1. بله،بنده چون مسافر بودم هر روز قبل از اذان ظهر به حد فاصل ورودی شهر وحد ترخص برمیگشتم وبعد اینکه اذان گفته میشد دوباره به محل مسافرت برمیگشتم تا بتونم روزه هامو بگیرم وفکر میکردم روزه هام در این حالت صحیح است
      ——
      پاسخ: ظاهراً روزۀ روزهایی که لحظه اذان ظهر به ورودی شهر نرسیده بودید، باید قضا شود.
      حکم دقیق مسئله را به‌زودی پس از بررسی منابع عرض می‌کنم…

  6. محمد قلی زاده

    باسلام.اگه در مسافت طی شده به حد ترخص نرسیده اذان ظهر گفته شود وبعد از ان ادامه مسیر انجام شود نماز ایا شکسته خوانده شود یا کامل
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    اگر مجموعِ رفت و برگشتش بیش از مسافت شرعی (۴۴ کیلومتر) است، نمازش پس از گذشتن از حدّ ترخص، شکسته است.

  7. سلام علیکم اگر کسی این حکم که
    تا از حد ترخص عبور نکنیم حق افطار نداریم همین ابتدای سفر صبحانه بخورد وحرکت کند و بعدا حکم رابفهمد وظیفه اش چیست؟

  8. سلام ميشه كمكم كنيد؟ من در آلمان هستم و روزه جمعه بعد از دو ماه به ايران ميام، در آلمان روزه هاي قضا رو گرفتم اما روز برگشتم به ايران ساعت هشت شب پرواز هست ساعت ٩ شب به وقت اينجا اذان مغرب هست، ميتونم در هواپيما تا نه شب روزه ام رو نگه دارم؟
    سوال دوم اينكه من در نيمه ي راه در تركيه پيدا ميشم و از ساعت دوازده شب تا ٩:٥٠ صبح تركيه مي مونم و بعد دوباره ميام ايران و ساعت ١٤ به تهران ميرسم، اين روز رو نميتونم روزه بگيرم؟ ممنون جواب بديد

    1. سلام
      ۱. چون پس از اذان ظهر حرکت می‌کنید، روزه‌تان صحیح است.
      ۲. روزۀ آن روز صحیح نیست.

  9. سلام
    متوجه نشدم مقصود مسیر است یا فاصله؟
    ممکن است دوشهر ازنظرفاصله نزدیک هم باشند ولی به واسطه عبور از مسیر پیچ و خم در ارتفاع دور باشند؟

    1. سلام
      ملاک، مقدار مسافتی است که انسان طی می‌کند.
      ممکن است دو منطقه از نظر مسیر هوایی مثلا ۱۵ کیلومتر فاصله داشته باشند اما فاصله‌شان از نظر مسافت جاده‌ای ۲۵ کیلومتر باشد، پس نماز در آنجا شکسته است.

    2. سلام من می خواهم یک شهر بروم ولی کل شهر قصد می کنم نه جایی در آن شهر . در این صورت چطور باید مسافه را حساب کنم ؟

      1. با سلام
        دورترین نقطه آن شهر تا شهر خودتان را مدّنظر بگیرید.
        مثلاً اگر از آخر شهرتان تا ابتدای آن شهر ۲۰ کیلومتر است؛ اما جایی از آن شهر می‌خواهید بروید که فاصله‌اش تا شهرتان ۲۵ کیلومتر است، نمازتان شکسته است.

  10. مرسی بسیار عالی بود لطفن بقیه احکام سفر رو هم بهمین شکل قرار بدین
    اگه همه رساله هم بشه که عاااااالیه 🙂

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *