خانه » احکام » کلیات احکام » حکم وضعی و تکلیفی چیست؟

حکم وضعی و تکلیفی چیست؟

احکام تکلیفی

تفاوت احکام وضعیه و تکلیفیه

کارهای ما دارای دو نوع حکم می‌باشند: حکم وضعی و تکلیفی

مثلاً می‌گویند: اگر شخصی در ماه رمضان به خداوند دروغ ببندد، تکلیفاً کار حرامی مرتکب شده و وضعاً روزه‌اش باطل می‌شود.

اما اگر فتوایی را به‌دروغ به مجتهدی نسبت بدهد، از نظر تکلیفی کار حرامی کرده؛ اما حکم وضعی ندارد.


معنای حکم تکلیفی

فقط به «وجوب و استحباب و اباحه و کراهت و حرمت» حکم تکلیفی گفته می‌شود.

  • واجب، عملی است که حتماً باید انجام شود.
  • مستحب، عملی است که انجام‌دادنش بهتر است.
  • مباح، عملی است که انجام‌دادن و انجام‌ندادنش مساوی است.
  • مکروه، عملی است که انجام‌ندادنش بهتر است.
  • حرام، عملی است که نباید انجام شود.

معنای حکم وضعی

هر حکمی غیر از احکام تکلیفی، حکم وضعی نام دارد.

مانند: صحّت (صحیح و درست بودنِ عمل)، بطلان (باطل‌بودن کار)، ضمان، زوجیّت، حرمت ابدی ، مالکیت، طهارت، نجاست و… که تعداد خاصی ندارند.

البته برخی، همه احکام وضعیه را در سه قسم «سببیت و شرطیت و مانعیت» منحصر می‌کنند.


نکته۱: برخی از کارهای ما انسان‌ها، هم حکم تکلیفی دارد و هم حکم وضعی؛ مانند زنا با زن شوهردار که از نظر حکم تکلیفی، حرام است و از نظر حکم وضعی، موجب حرمت ابدیِ زنادهنده با زناکار می‌شود.

و برخی از کارها فقط حکم تکلیفی دارند؛ مانند زنا با زنی که شوهر ندارد و در عده کسی نیز نمی‌باشد و خاله و عمه زناکار نیز نباشد، که این کار عمل حرامی است؛ ولی جدا از حرمت، حکم دیگری بر عهده مکلف قرار نمی‌دهد.


نکته۲: دقت کنید که در شرایط خواندن صیغه عقد نیز، برخی از شرایط، فقط حکم تکلیفی به‌دنبال دارند، یعنی اگر شخصی به آن شرط عمل نکند، کار حرامی انجام داده است ولی عقدش صحیح است.

و برخی از شرایط، علاوه بر حکم تکلیفی، حکم وضعی نیز دارند، یعنی علاوه بر اینکه مخالفت با آن حرام است، موجب بطلان عقد نیز می‌باشد و باعث بی‌ثمرشدن عقد شده و در نتیجه، پسر و دختر با یکدیگر محرم نمی‌شوند.

1 در مورد “حکم وضعی و تکلیفی چیست؟”

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *