خانه » مهارت » آفیس » همه‌چیز درباره فاصله و نیم‌فاصله

همه‌چیز درباره فاصله و نیم‌فاصله

نیم‌فاصله چیست و چه کاربردی دارد؟

در رسم‌الخط فارسی جدید، برای زیبایی عبارت از «نیم‌فاصلـه یا نیم‌جـدا» استفاده می‌شود؛ مثلاً همین واژه نیم‌فاصله را می‌توان به سه صورت نوشت:

  • جدا: نیم فاصله؛
  • نیم‌جدا: نیم‌فاصله؛
  • چسبیده: نیمفاصله.

خیلی روشن است که حالت دوم، علاوه بر اینکه باعث جدایی دو جزء در آخر سطرها نمی‌شود، از زیبایی بیشتری نیز برخوردار است.

روش ایجاد نیم‌فاصلـه در وُرْد

نیم‌فاصله‌هایی که در متن‌ها می‌بینیم، برخی درست و استاندارد و برخی نادرست درج شده‌اند! در ادامه با روش ایجاد نیـم‌فاصله صحیح و شیوه‌های ناصحیح آشنا می‌شوید.

روش درست ایجاد نیم‌فاصله

برای درج نیم فاصله صحیح، از این کلیدترکیبی استفاده کنید:

۲ + Ctrl + Shift
Alt + 0157 (سایر کاراکترهای ترکیبی کلید آلت)

توجه: در صورتی که نرم‌افزار ترای‌لایوت را نصب کرده باشین، به‌طور پیش‌فرض می‌تونید با استفاده از Shift + Space نیم فاصله درج کنین، البته روی سایر کلیدها هم تنظیم میشه.

نیـم‌فاصله کاذب

یکی از مشکلات نیم‌فاصله، نسخه‌بدل‌های کاذب آن هست که در ظاهر شکل نیم‌فاصله است؛ اما کارایی آن را به‌طور کامل ندارد. اکنون به روش ایجاد انواع نیم‌فاصله‌های کاذب و دروغین و نیز راه حذف و تبدیل آنها به نیم‌فاصله صحیح اشاره می‌کنم:

نیم فاصله کاذب

آپشنال هایفن

راه ایجاد: کنترل + خط‌تیره (Ctrl + -)
مشکل: شکسته‌شدن کلمه مرکب در پایان سطر و ممکن‌نبودن تبدیل و جایگزینی (رپلیس)
راه رفع: در اسپیکیال گزینه Optional Hyphen انتخاب شود.

توجه: در کادر دوم، نیم‌فاصله صحیح، میان ژژژ قرار بگیرد. یعنی می‌نویسید ژژژ بعدش نیم‌فاصله و بعدش ژژژ.

چرا؟ چون نیم‌فاصله به‌تنهایی در کادر Replace with قرار نمی‌گیرد، پس برای دورزدنِ ورد، نیم‌فاصله را در میان دو عنصری بسته‌بندی می‌کنیم که می‌دانیم به‌هیچ‌عنوان در متن‌مان وجود ندارد (مثل: ژژژ) پس از رپلیس، «آپشنال هایفن» به «نیم‌فاصله استاندارد» تبدیل می‌شود.

حال لازم است ژژژ را با دستور کلی از تمام متنمان پاک کنیم. یعنی در کادر Find what می‌نویسیم ژژژ، و کادر Replace with را کاملاً خالی گذاشته و Replace All را می‌زنیم.

آرتی‌ال مارک (قیافه پنهان)

راه ایجاد: کنترل + شیفت + ۳ / ۴ (Ctrl + Shift + 3)
مشکل: هنگام حرکت با Tab، یک کلمه نمی‌شناسد.
راه رفع: مانند پیشین، اما گزینه RTL Mark انتخاب شود.

مربع توخالی

راه ایجاد: اگر در رپلیس‌ویت فقط یک نیم‌فاصله سالم درج کنید.
راه رفع: مانند پیشین، اما گزینه Zero Width Non-Joiner انتخاب شود

مربع توپُر

راه ایجاد: نمی‌دانیم
راه رفع: نمی‌دانیم

[البته به‌صورت دستی می‌توان عریان‌ساز را زد و این مدل نیم‌فاصله را سلکت و ctrl+C و ctrl+F را بزنید، سپس به‌تعداد نیم‌فاصله‌ها دکمه مورد بعد را زده و دلیت کنید]

برای نمایش نیم‌فاصله‌های کاذب، عریان‌ساز ورد را بزنید یا به آدرس زیر بروید:

File > Options > Display

و تیک Optional hyphens را بگذارید.

کجا فاصله، کجا نیم‌فاصله؟

فاصله و نیم‌فاصله دارای قواعد و قوانینی است که در ادامه با اصول فاصله‌گذاری آشنا می‌شوید.

فاصله کامل یا همان اسپیس (Space) بین تمام عناصر زبانی جمله قرار می‌گیرد.

البته گاهی دو جزء یک کلمه به‌شدّت با یکدیگر مرتبط هستند؛ لذا فاصله میان آن دو حذف می‌شود؛ مانند: راهکار، کتابخانه، دستیابی، گناهکار، یکشنبه، سپاسگزار، دسترنج

جایگاه نیم‌فاصله

  1. جداسازی حروف چسبان به کلمات؛ مانند: می‌آیم، نمی‌آمد، آمده‌ام، آمده‌اند، مربوط‌اند، اسلامی‌مان، خانه‌شان.
  2. ترکیب اسم و حرف؛ مانند: کتاب‌ها، مناسب‌تر، کم‌نقص، بی‌دلیل، همان‌طورکه، زمانی‌که، به‌قدری، هم‌اکنون، کدام‌یک.
  3. اسم مرکبی که یک واحد خوانشی یا معنایی دارد؛ مانند: دوست‌یابی، خوش‌رو، راست‌گو، جست‌وجو، سی‌سالگی، سی‌وسومین، سه‌میلیون، فوق‌برنامه، فروردین‌ماه، اهل‌بیت، نهی‌ازمنکر، صرف‌نظر.
  4. مصدرهای مرکب؛ مانند: نگاه‌کردن، به‌کاربستن، شاخ‌به‌شاخ‌شدن، خودکم‌بین‌بودن.
    • اگر کلمه‌ای وسط مصدر مرکب قرار گرفت با فاصله کامل نوشته می‌شود؛ مانند: نگاه ناپسند انداختن، سوار اسب شدن.
    • اگر مصدر مرکب به‌صورت فعل آمد، بافاصله نوشته می‌شود؛ مانند: به‌کار برده خواهد شد.
    • فعل‌هایی که دارای پیشوند کوتاه هستند همیشه به‌صورت نیم‌فاصله نوشته می‌شود؛ مانند: دربرگرفتن، دربرگرفت، فراگرفتن، فراگرفت.
  5. اسم و وصف‌هایی که دارای خوانش واحد هستند؛ مانند: حسین‌علی، حاج‌آقارضا، شیخ‌رجب‌علی، آل‌احمد.
  6. اسم‌های دارای پیوند؛ مانند: ایرانی‌اسلامی، سمعی‌بصری، سه‌چهارم.

در جایی که شکّ داشتید به کتاب «فرهنگ املایی خطّ فارسی» مراجعه کنید. پی‌دی‌افش رو با حجم ۸۵۰کیلوبایت دانلود کنید.

دکمه دانلود

قانون فاصله و نیم فاصله در «به»

فاصله‌گذاریِ «به». کشف قواعد از دستورخط فرهنگستان، توسط: سیدحمید حیدری‌ثانی

در فعل

  • بای زینت (پیشوند فعل) ← چسبیده: بروم، دست بکشم، بگفتم و مثل: بنشین، برو، بیفروز
    • اگر این نوع «بـ» به فعلی بچسبد که با «ا» شروع می‌شود، یک «ی» میانجی اضافه می‌شود؛ مثل: بـ+آور=بیاور / بـ+افکن=بیفکن
  • عبارت فعلی ← جدا: به کار رفت، به دست آورد، به یغما برد. (بسیاری از ویراستاران: نیم‌جدا)

در اسم

  • صفت‌ساز ← چسبیده: بهوش (هوشیار)، بسزا، بحق (شایسته)، بجا (شایسته)، بهنجار، بسامان، بقاعده (قاعده‌مند): «ابوعلی‌سینا فرد بخرد و بنامی بود»
  • قیدساز ← نیم‌جدا: به‌طور کلی، به‌این‌صورت، به‌دلیل، به‌آهستگی، به‌تدریج، به‌عمد، به‌سختی، به‌زحمت، به‌خلاف، به‌شدت، به‌جِدّ، به‌کلی، به‌ندرت، به‌ضمیمۀ، به‌غایت، به‌کمک، به‌گرمی، به‌گزاف، به‌گواهیِ، به‌تحقیق (به‌معنای حقیقتاً)
  • میانوند ← نیم‌جدا: سربه‌زیر، سربه‌هوا، خون‌به‌دل، دست‌به‌دست، پشت‌به‌پشت، لابه‌لا، جابه‌جا، روزبه‌روز، منزل‌به‌منزل
  • مصدر ← نیم‌جدا: به‌کاربردن، به‌دست‌آوردن، به‌روزکردن، به‌دورانداختن، به‌فریادرسیدن
  • عبارت‌های عربی ← چسبیده: بلاعوض، بلافصل، بلاشک، بعینه، بنفسه، بشخصه، بالعکس، بالقوه، بالفعل، برأی‌العین
  • متمم ← جدا: به اتاقم رفتم، به یک سال زندان محکوم شد، به شمیران خواهم آمد، به تو یادآوری کرد، به نام خدا
  • قسم ← جدا: به خدا قسم، به جان عزیزت، به سبیلم قسم، به قرآن
  • واژگان کهن ← چسبیده: بدین، بدان، بدو، بدیشان

در حرف

  • حرف اضافۀ مرکب ← نیم‌جدا: به‌سوی، به‌جهت، به‌نزد، به‌سمت، به‌طرف، به‌واسطهٔ، به‌غیر از، به‌طور (کلی)، به‌شیوهٔ، به‌طرز، به‌سبک.

منبع: ویراستاران و…

31 در مورد “همه‌چیز درباره فاصله و نیم‌فاصله”

  1. سپاسگزارم
    اگر ممکنه بفرمایید کدام مورد درست است:
    ای کاش
    ای‌کاش
    آیا لقب بعد از اسم با نیم‌فاصله می‌آید:
    مثلاً مریم گلابی
    ——
    پاسخ: با احترام
    «ای کاش» درست است
    لقب‌ها متفاوت هستند، به نوع گویش آن‌ها بستگی دارد؛ مثلاً «مریم‌گلی» درست است.

  2. با سلام و احترام و تشکر از توضیحات شما
    در مواردی مثل ایام هفته (مثل یکشنبه و پنجشنبه)
    آیا چسبیده نوشتن بهتر است یا با نیم فاصله؟

  3. سوال: در متن زیر واژه‌های «یکی بعد دیگر» آیا با فاصله مجازی نوشته می‌شوند، مانند «یکی‌بعددیگر»؟
    جواب این حقایق را یکی بعد دیگر باید به‌خوبی‌تمام بدانیم؛ که خوشبختانه این رساله با غیره آثار و کتب مدرسۀ اسرار قرآن، ممد و معاون و رهنمای این دولت به‌یاری خدا جل‌جلاله و همکاری یاران باصفا باشد.
    ممنون از پاسخ‌های شما
    ——
    پاسخ: «یکی بعد دیگر» به‌صورت جدا صحیح است.
    و همچنین «به‌خوبی تمام»

  4. به همکاری یاران و برادرانش ترتیب کرد.
    به یاری یاران و برادرانش ترتیب کرد.
    به همکاری/به یاری فاصله مجازی داده شود؟
    ——
    پاسخ: به‌همکاری متداول نیست؛ اما با نیم‌فاصله صحیح است؛ شبیه: به‌کمک

  5. سلام
    من در نوشتن (یی) قبل از (که) مقداری راه‌گم است. اگر لطف نمایید در این رهنمایی‌ای از قبل یا مقاله‌ای داشته باشید.
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    منظورتان را با مثال بفرمایید.
    قانون کلی این است که در جاهایی که اضافه‌شدن «ای» ثقل در خوانایی ایجاد می‌کنند (مثل همین راهنمایی‌ای)، باید به‌نحوی آن را حذف کرد؛ مثلاً به‌جای «راهنمایی‌ای بکنید» نوشته شود: «یک راهنمایی کنید» یا «مرا راهنمایی کنید».

  6. سلام سپاس از توضیحاتتان، مشکل بنده مربع توپر بود که سلکت میشه ولی متاسفانه کپی نمیشه که بخوام از فایند استفاده کنم. لطفا اگر راهنمایی دیگری در این مورد داشتید، پیشنهاد دهید، با تشکر
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    نمونه ارسال کنید تا بررسی کنم.

    تا شب به سیستم دسترسی دارم، پیام‌های بعد از اون رو پس از اربعین پاسخگو خواهم بود.

  7. سلام. کدام درست هست؟

    خوش به حال

    خوش به‌حال

    خوش‌به‌حال
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    خوش به حال

  8. سلام. اگر اسمی که یای اضافه دارد، داخل گیومه برود، چطور نوشته می‌شود؟
    مثلا:
    کتاب صد گفتۀ دکتر یعقوبی
    کتاب «صد گفته» دکتر یعقوبی
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    صورت دوم صحیح است؛ البته به‌صورت ایتالیک: کتاب «صد گفته» دکتر یعقوبی.

  9. خیلی ممنون از زحمات شما
    آیا بین آقا و خانم و اسم بعد و قبلشون در جملات زیر نیم‌فاصله قرار می گیره؟
    آقا رضا آمد.
    مریم خانم گفت.
    همچنین حاج رضا
    ——
    پاسخ: آقا و خانم از قبل و بعد خود جدا نوشته می‌شود.
    جز در موارد خاصّ که با همان هیئت ترکیبی به‌صورت عَلَم در آمده باشد.

  10. سلام. «است» آیا بعد از های ناملفوظ، همیشه نیم‌فاصله میشه؟
    علی خسته است.
    علی در خانه است.
    در را باز کرده است.
    متن را نوشته است.
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    در همۀ مثال‌ها با فاصله کامل نوشته می‌شود.

    1. تشکر. اشکال اینجاست که چه فرقی است بین نوشته‌ام_نوشته‌ای_نوشته‌است

      برخی معتقدند فرقی نیست و در این موارد “است” مانند ای_ام نیم‌فاصله نوشته می‌شود.
      ——
      پاسخ: «است» فعل مستقل است، به‌خلاف «ام»
      البته در مواردی پس از حذف «ا» به قبل خود می‌چسبد؛ مانند: داراست.

  11. سلام.
    عباراتی مثل
    آسیب دیده
    دخالت کننده
    هرگونه
    به چه شکل نوشته می شوند؟
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    آسیب‌دیده
    دخالت‌کننده
    هرگونه

  12. سلام.
    در عبارت با توجه به اینکه، به نقش حرف اضافه مرکب رو داره و نیم فاصله می گیره؟
    ——
    پاسخ: با سلام و احترام
    فاصلۀ کامل

  13. سلام
    اسامی مرکب چگونه نوشته می‌شوند، با فاصله یا نیم‌فاصله؟
    مثلا: محمدعلی محمدی، یا، محمد علی محمدی؟
    پیشوندهای مثل میرزا، امیر، ملا، و پسوندهای مانند خان، بیک، با فاصله یا نیم فاصله؟
    ——
    پاسخ: با سلام
    اسامی مرکب = بدون فاصله / با نیم‌فاصله
    پیشوند‌ها و پسوندها = با فاصله؛ مگر اینکه به همان هیئت علم شده باشد؛ مثل میرزاقاسمی

  14. سلام حرف به در ترکیب با ضمایر شخصی و اشاره، و اسم و صفت با فاصله نوشته می‌شود یا نیم‌فاصله؟مثلا:
    به این
    به او
    به خریَّت
    به خدا
    به سادگی
    به دل گرفتن
    ——
    پاسخ: سلام
    برخی موارد فاصله و برخی نیم‌فاصله است که در متن ملاک آن بیان شده است.

  15. سلام بعد از آیت‌الله اسم یا فامیلی که می‌آید با فاصله کامل است یا نیم فاصله؟
    بعد از کلمات پیشوندی مثل: سَرِ+ اسامی درس، کلاس، بزنگاه، …فاصله می‌آید یا نیم‌فاصله؟
    بین دو کلمه وصفی یا چند کلمه وصفی پشت‌سر‌هم فاصله می‌آید یا نیم‌فاصله؟مثل: گوشای آینه اتوبوسی مملی
    ——
    پاسخ: سلام
    همۀ موارد فاصله کامل می‌خورد.

  16. کلمات عربی مانند دار الاضوا یا قواعد الاحکامات با نیم فاصله یا فاصله کامل تایپ میشود؟

    اسامی که قبل آن سید دارد چطور مانند سیدحسین امامی
    ——
    پاسخ: با احترام
    کلمۀ پس از «دار» بدون فاصله نوشته می‌شود: دارالاضواء، دارالفکر
    ترکیب‌های «قواعد» با فاصله کامل: قواعد الفقهیة، قواعد الاحکام
    پس از واژۀ «سید» فاصله کامل قرار می‌گیرد، جز موارد استثنائی که به کلمۀ واحد تبدیل شده است؛ مانند: سیدالشهدا، سیدعلی‌خان کبیر

    سؤالات موردی را از طریق فرم ارسال سؤال مطرح بفرمایید.

  17. سلام
    به طرق مختلف
    به شیوه مختلف
    بین طرق، شیوه با مختلف هم نیم فاصله یا فقط بین به با طرق و شیوه نیم فاصله؟
    ——
    پاسخ: با سلام
    فقط بین به و طرق/شیوه نیم‌فاصله می‌خورد؛ به این صورت: «به‌طرق مختلف»

  18. سلام
    به نقل از
    به طور مداوم
    به طور مدبرانه
    نیم فاصله باید داشته باشند؟
    ——
    پاسخ: با سلام
    همه به‌صورت نیم‌فاصله است.

    1. سلام
      با تشکر
      بین نقل/ از
      طور /مداوم
      طور/مدبرانه نیز نیم فاصله؟
      ——
      سلام
      فاصلۀ کامل.

      سؤالات تفصیلی خود را از طریق فرم تماس با ما ارسال بفرمایید.

  19. کلمه *مورد* در کجاها باید به همراه نیم فاصله بیاد؟
    مورد بررسی
    موردنیاز
    مورد لزوم
    مورد استفاده و …

  20. آیا برای فعل “قرار خواهد گرفت” یا مثلا “افزوده شده است” بین کلمات باید نیم فاصله بگذاریم یا فاصله
    ——
    پاسخ: فاصله کامل گذاشته می‌شود.

  21. سلام و عرض ادب
    ممنون که خیلی تخصصی و کاربردی مطالب رو انتخاب می‌فرمایید. متاسفانه من منظورتون رو از اینکه «در کادر دوم، نیم‌فاصله صحیح، میان ژژژ قرار بگیرد» متوجه نمیشم. میان سه تا ژ یعنی چی؟ خیلی خیلی ممنونم که پاسخ میدید.

    1. با سلام و احترام و تشکر از تذکر شما
      اون قدیم خیلی خلاصه مطلب رو نوشتم، توضیحاتش رو در متن تکمیل کردم تا مطلب برای کاربران روشن باشه.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *