برخی از قطعات کفن میت ، واجب و برخی مستحب است.
- در واجبات تفاوتی بین مرد و زن نیست.
- اما در مستحبات یکسری تفاوت‌هایی دارند که در ادامه بیان می‌شود.
- برخی مستحبات نیز مربوط به اجزای کفن و برخی مربوط به کیفیت کفن‌کردن می‌باشد.
واجبات کفن میت
- لنگ (مئزر): پارچه‌ای که باید از «ناف تا زانو» را بپوشاند و بهتر است از سینه تا قدم را بپوشاند.
- پیراهنی (قمیص): پارچه‌ای که باید از سر شانه تا نصف ساق پا را بپوشاند و بهتر است تا قدم را فرا گیرد.
- سرتاسری (ازار یا لفافه): پارچه‌ای که باید به اندازه‌ای باشد که تمام بدن را بپوشاند! و احتیاط آن است که طول آن به‌اندازه‌ای باشد که بتوان دو سر آن را بست! و عرض آن به‌قدری باشد که یک طرف آن روی طرف دیگر بیافتد.
نکته: عموم مراجع می‌فرمایند احتیاط واجب در این است که هر کدام از سه پارچه به‌تنهایی ساتر بدن باشند و بدن‌نما نباشند! آیت‌الله سیستانی می‌فرمایند: اگر پارچه‌ها نازک بودند، به‌گونه‌ای که هر سه باهم ساتر بودند نیز کافی است.
مستحبات کفن میت
مستحبات مشترک کفن
- لفافه بالای سرتاسری: که تمام بدن میّت را می‌پوشاند و بهتر است بردیمانی باشد! بلکه لفافه سوّمی هم مستحب است خصوصاً برای زنان.
- کمربند: پارچه‌ای که وسط میت را با آن ببندند چه مرد باشد، چه زن، که ظاهراً این کمربند زیر همه قطعات کفن چسبیده به بدن بسته می‌شود.
- ران‌پیچ: بهتر است عرضش یک وجب یا بیشتر باشد و طول آن به اندازه‌ای که دو ران را کاملاً بپوشاند.
- روش بستن ران‌پیچ: ابتدا سر پارچه را می‌شکافند و مانند کمربند دور کمر میّت می‌بندند و در طرف جلو گره می‌زنند و پارچه را از عقب از میان دو پای میّت بیرون می‌آورند و از زیر کمربند قسمت جلوی میت ردّ می‌کنند و از سمت چپ میت محکم بر ران‌های او می‌پیچند تا به زانو برسد به‌طوری که چیزی از دو ران نمایان نباشد. سپس سر پارچه را از زیر پا در جانب راست فرو می‌برند.
- و عمل بعضی ناآگاهان که پارچه را بر هر یک از دو ران جدا جدا می‌پیچند اشتباه است.
- بندهای کفن: که دو طرف و میانه کفن با آن بسته می‌شود.
مستحبات اختصاصی مردان
- عمامه: بهتر است به اندازه‌ای باشد که دور سر میت بپیچند و دو طرف آن را از زیر گردن میت ردّ کنند و به‌صورت ضربدری طرف راست را به طرف چپ سینه و طرف چپ را طرف راست سینه اندازند.
مستحبات اختصاصی بانوان
- مقنعه یا روسری: از نظر طول و عرض مقداری باشد که سر و موها را بپوشاند.
- سینه‌بند: روی پستان‌های زن بگذارند و دو طرف آن را به پشت ببندند.
دیگر مستحبات کفن‌کردن
- مقداری پنبه ما بین پاهای او بگذارند به‌طوری‌که عورتین (دو شرمگاه جلو و پشت میت) را بپوشاند و مقداری حنوط بر آن بپاشند و اگر می‌ترسند از منافذ و سوراخ‌های بدن (مثل دُبُر، قُبُل، بینی و دهان) چیزی بیرون آید مقداری پنبه داخل آن‌ها کنند.
- جنس کفن خوب باشد (اِجاده الکفن).
- کفن میت از پنبه باشد.
- آنکه سفید باشد. البته بُرد استثنا است و اگر سرخ باشد اشکال ندارد.
- از مال حلال و پاک از شبهه باشد.
- لباس احرام یا لباسی که در آن نماز می‌خوانده، باشد.
- قدری کافور بر کفن میت بریزند.
- با تربت حضرت سیدالشهدا(علیه‌السلام) متبرک شود و کفن بعد از شستن با آب فرات یا زمزم بر ضریح آن حضرت یا به ضریح سایر ائمه هدی(علیهم‌السلام) مالیده شود.
- اگر جایی از کفن نیاز به دوختن دارد با رشته‌نخ‌های خود کفن بدوزند.
- بر حاشیه پارچه‌های کفن حتی مثل عمامه با انگشت و تربت امام حسین(ع) این عبارت را بنویسند.
اگر میت مرد است می‌نویسند: «فلان بن فلان یشهد أن لا إله إلّا اللّٰه وحده لا شریک له، و أنّ محمَّداً رسول اللّٰه و أنّ علیّاً و الحسن و الحسین و علیّاً و محمَّداً و جعفراً و موسى و علیّاً و محمَّداً و علیّاً و الحسن و الحجّه القائم أئمة الهدی الأبرار و أنّ فاطمة سیدة نساء العالمین»
و اگر میت زن است می‌نویسند: «فلانة بنت فلان تشهد الخ»
- اینکه تمام قرآن یا قسمتی از آن و دعای جوشن صغیر و جوشن کبیر را بر کفن بنویسند.
- نوشتن این دو بیت شعر که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) بر کفن جناب سلمان(رحمه‌الله) نوشتند:
- وفدت علی الکریم بغیر زاد / من الحسنات و القلب السلیم
- و حمل الزاد أقبح کلّ شی‌ء / إذا کان الوفود علی الکریم
- نوشتن حدیث معروف سلسله الذهب امام رضا(علیه‌السلام) با سند آن بر کفن
- بر نگین انگشتر عقیق شهادتین و نام ائمه اطهار(علیهم‌السلام) و اقرار به امامتشان را بنویسند.
- نوشتن دعاهای مذکور با تربت سید الشهدا(علیه‌السلام) باشد یا قدری تربت را با مرکب مخلوط کنند.
- لازم است کتابت آیات کریمه و اسامی محترمه در جاهایی قرار گیرد که ایمن و محفوظ از نجس‌شدن یا آلوده‌شدن است؛ مثلا حاشیه سرتاسری یا برد یمانی از طرف سر میّت و همچنین در محل‌هایی از کفن که عرفاً بی‌ادبی و اهانت به آن محسوب نمی‌شود.
- آماده‌کردن کفن و سدر و کافور پیش از مرگ و اینکه مکرّر به آن نگاه نماید. و در حدیث است که هرکس کفنش را مهیا کند او را از غافلین ننویسند و هر زمان به آن نظر کند برایش حسنه نویسند.
- روی عن الصادق(علیه‌السلام): «مَنْ کَانَ کَفَنُهُ مَعَهُ فِی بَیْتِهِ لَمْ یُکْتَبْ مِنَ الْغَافِلِینَ وَ کَانَ مَأْجُوراً کُلَّمَا نَظَرَ إِلَیْهِ»
- میت را در وقت کفن‌کردن مثل حال احتضار رو به قبله بخوابانند! و بهتر است او را مانند حال نماز قرار دهند.
- کفن‌کننده پاک از حدث باشد یعنی غسل و وضو داشته باشد! و اگر کفن‌کننده خودِ غَسّال است، دست‌هایش را تا آرنج بلکه تا شانه سه بار بشود و همچنین پاهایش را تا زانو بشوید! و بهتر است هر جای بدنش را که متنجس شده قبل از تکفین تطهیر کند.
مکروهات کفن میت
- بریدن کفن میت با آهن (حدید) مثل قیچی آهنی.
- آستین و تکمه‌گذاشتن برای کفن. بله اگر متوفی را در پیراهنی که وقت حیات می‌پوشیده کفن کنند تکمه‌هایش را بکَنند و آستین‌داربودن آن اشکال ندارد.
- ترکردن نخ‌هایی که با آن کفن را می‌دوزند با آب دهان؛ ولی اگر با غیر آب دهان مرطوب شود کراهت ندارد.
- بُخوردادن کفن با بوهای خوش؛ بلکه خوشبوکردن آن با عطر نیز مکروه است. بله خوشبوکردن آن با کافور مستحب است.
- سیاه‌بودن رنگ کفن.
- با رنگ سیاه بر کفن نوشتن.
- کفن‌کردن با پارچه از جنس کتّان (چه خالص باشد و چه ممزوج).
- چانه‌زدن در خرید کفن برای کم‌کردن قیمت آن.
- عمامه را بدون تحت‌الحنک بر سر میت پیچیدن.
- کثیف و چرکین بودن کفن.
- دوختن پارچه‌های کفن.
جریده
جریده چوبی است تر که بر اساس آموزه‌های تأکیدشده و اختصاصی شیعه، همراه با میت دفن می‌شود و تا زمانی که خشک نشده عذاب از مرده برداشته می‌شود. اصل در جریده چوب درخت خرما است، زمانی که برگ‌هایش را قطع می‌کنند.
امام صادق(علیه‌السلام): «یُوضَعُ لِلْمَیِّتِ جَرِیدَتَانِ وَاحِدَهٌ فِی الْیَمِینِ وَ الْأُخْرَى فِی الْأَیْسَرِ قَالَ قَالَ الْجَرِیدَهُ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنَ وَ الْکَافِرَ»
و «قِیلَ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع لِأَیِّ شَیْ‌ءٍ تُوضَعُ مَعَ الْمَیِّتِ الْجَرِیدَهُ؟ قَالَ: إِنَّهُ یَتَجَافَى عَنْهُ الْعَذَابُ مَا دَامَتْ رَطْبَهً».
احکام جریده
- جریده بهتر است از درخت نخل باشد و اگر نبود به‌ترتیب از:
- چوب سدر ← چوب انار ← چوب بید ← هر چوب تری باشد.
- بهتر است طول جریده به مقدار استخوان ذراع باشد و عرض آن هرچه کلفت‌تر باشد که دیرتر خشک شود بهتر است.
- روش قراردادن دو جریده: بهتر است:
- یکی را چسبیده به بدن، در طرف راست میّت، نزد استخوان ترقوه بگذراند تا هرجا برسد.
- و جریده دیگر را بالای پیراهن و زیر سرتاسری، در طرف چپ، نزد استخوان ترقوه او گذراند تا هرجا رسد.
- هرگاه به‌جهت فراموشی یا نبودن چوب جریده با میت گذاشته نشد بالای قبر او قرار دهند، به این نحو که یک جریده را بالای سر میّت و دیگری را نزد پاهای او روی قبر قرار دهند.
- بهتر است روی دو جریده نوشته شود آنچه که بر حواشی کفن نویسند و لازم است جلوگیری از آلوده‌شدن دو جرید به آنچه موجب هتک و بی‌احترامی است هرچند به اینکه آن دو را در پنبه و مانند آن قرار دهند.
تذکر: از آنجا که بعضی از مستحبات مذکور بنابر اساس قاعده «تسامح در ادله سنن»، مستحب شمرده شده است و به‌نظر جمعی از فقهای معاصر اصل این قاعده محل اشکال است و ثابت نیست؛ لذا عمل به مستحبات فوق رجاءً و بدون قصد ورود مطلوب و مشروع است.
0 نظر