برخی از مشکلاتی که پدر و مادرهای امروزه در مسیر تربیت فرزند با آن مواجه هستند.
فهرست مطالب
ناآگاهی تأثیرگذاران بر تربیت از مبانی تربیت دینی
به‌راستی «والدین و معلمان و روحانیان» که سه قشر تأثیرگذار تربیتی هستند، در مسئلۀ تربیت فرزند به چه میزان از مبانی تربیتی دینی آگاهی دارند؟!
فرزند بیشترین تأثیر را از محیط خانه می‌پذیرد؛ اما بسیاری از قشرهای جامعه از الفبای آموزه‌های تربیت دینی بی‌خبراند، یا اینکه روش‌هایی را به‌نام دین پیش گرفته‌اند که هیچ ردپایی در معارف دین ندارد؛ مانند اجبار فرزندان به نماز اول وقت با شیوۀ ناصحیح.
پیروی از آموزه‌های غربی در تربیت فرزند
مبانی فکری روانشناسان مادی‌گرای غرب نمی‌تواند ما را به اهداف دینی برساند؛ زیرا بُعد معنویِ انسان و جهان و بسیاری از مفاهیم و اهداف دینی مانند حیای درنگاه و پوشش و… نادیده گرفته شده و در آن دیدگاه تعریف نشده است.
از نظرگاه روانشناسی غربی انسان مجاز است ارتباط‌های نامشروع داشته باشد، پس از انجام معصیت احساس گناه را در خود نابود کند، اعمال عبادی‌اش را رها کند و دست به هر خطایی بزند تا به آرامش برسد! چون ذهنیّتش فراتر از این نیست و غافل است از آرامشی که در نتیجۀ کمک به فقرا با دست خود برای انسان حاصل می‌شود.
روانشناسی غربی نمی‌تواند بین کمک به فقیر و رسیدن به آرامش ارتباط برقرار کند؛ اما خداوند در شب معراج به نبی اکرم فرمود: «یَا أَحْمَدُ، مَحَبَّتِی مَحَبَّهُ الْفُقَرَاءِ، فَأَدْنِ الْفُقَرَاءَ وَ قَرِّبْ مَجْلِسَهُمْ مِنْکَ أدْنُکَ» اى احمد، دوست‌داشتن من دوست‌داشتن فقیران است، پس فقیران را نزدیک خود آر و محل نشستن ایشان را نزدیک خود قرار ده، تا تو را به خود نزدیک کنم! الجواهر السنیه فی الأحادیث القدسیه، ص۳۸۳
و نزدیکی به خدا، موجب آرامش و دوری از او اضطراب‌زاست.
«وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَهً ضَنْکاً» طه۲۰، آیه۱۲۴
«أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» رعد۱۳، آیه۲۸
مبانی غربی گاهی جای ارزش‌ها و ضدّ ارزش‌ها را عوض می‌کند؛ چنانچه رابطه پسر و دختر را به‌اندازۀ اعتیاد آنها بد نمی‌داند؛ بلکه مطلوب دانسته و آن را زمینه‌ساز انتخاب همسر می‌پندارد. و مانند مسئلۀ محرم و نامحرم که نه‌تنها برای غرب تعریف نشده که گاهی به آن اعتراض نیز دارند!
نبودِ منابع کافی در زمینۀ تربیت دینی
روانشناسی غرب برای همۀ سطوح و سنین و هر نوع مخاطبی پاسخ‌های کاربردی دارد؛ اما متأسفانه در حوزۀ تربیت دینی منابعی که بتواند تمام اقشار را سیراب کند، وجود ندارد.
بیشترین کتاب‌های تربیتیِ موجود در بازار، ترجمه یا اقتباس از کتاب‌های غربی است و در آنها نوآوری کمتر به چشم می‌خورد.
تربیت فرزند رسانه‌ای
خیال خام برخی بر این است که ماهواره‌ها دلشان برای ما سوخته تا اوقات فراغت ما را پر کنند! غافل از انگیزه‌هایی که هر فیلم و سریال آن را تعقیب می‌کند تا به اهداف نظام سلطه خود برسد.
هدف این شبکه‌ها تنها این نیست که قبح ضدّارزش‌ها را بریزد؛ بلکه هدفشان باارزش جلوه‌دادن ضدّارزش‌های دینی است.
آیا اگر در برنامه‌های صداوسیما از حیا سخن به‌میان می‌آید، در نمایش فیلم‌ها نیز نمود دارد؟ یا اینکه فیلم‌های ما ترویج‌دهندۀ ضدّارزش‌ها است؟!
افزایش رقیبان تربیتی
در گذشته هر چنددَه‌سال ممکن بود رقیبی برای آموزه‌های دینی قد عَلَم کند؛ ولی امروزه تکنولوژی به‌سرعت در حال واردکردن ابزارهای جدید در زندگی‌هاست و اینها جامعه را با مشکلات تربیتی مواجه می‌کند.
قدیم اگر پدر و مادری فرزندشان را رها می‌کردند و کار به کارش نداشتند، به‌مراتب آسیب‌های کمتری آنها را تهدید می‌کرد، دستگاه ویدئو و فیلم‌های آن کمیاب و قاچاق بود، عرضۀ نامحرم بسیار کمتر بود، تلفن و ابزار ارتباطی محدود بود؛ اما امروزه اگر پدر و مادری با فرزندشان بدرفتاری کنند، لازم نیست فرزند بیرون خانه برود، از درون خانه امکان چت و پیامک و ارسال تصویر و فیلم به هر کجای عالم برایش فراهم است.
کمتر وقت‌گذاشتن برای فرزندان
علاوه بر اینکه عوامل منفی تأثیرگذار زیاد شده است، والدین نیز وقت کمتری را به تربیت فرزندان اختصاص می‌دهند! و بیشترین دغدغه‌شان شده اقتصاد و خوشبختی و بدبختی را در گرو ثروت و فقر می‌انگارند!
چند پدر و مادر را می‌شناسید که حدّاقل ده کتاب تربیتی مطالعه کرده باشند؟
البته حقّ دارند! وقت ندارند! فیلم‌ها و سریال‌های تهی از آموزه وقتشان را ربوده است.
غیر از گزاره‌های انضباطی و دستوری، پدر و مادر روزی چند دقیقه با فرزندانشان گفتگو می‌کنند؟
نداشتن حوصله کافی
برخی افراد وقت دارند ولی حوصله یا بهتر بگوییم انگیزه تربیت فرزند ندارند!
یکی از عوامل کاهش انگیزه، اعتماد کاذب به وضعیت موجود فرزند است. پدر و مادر نمی‌خواهند بپذیرند که فرزند ایشان نیز قابلیت انواع انحراف را دارد. اگر باور کنند که تلاش‌نکردن آنها در مسیر تربیت فرزند، فرزندانشان را به موجوداتی بی‌مصرف در جامعه تبدیل می‌کند، انگیزۀ بیشتری خواهند داشت.
تفاوت سبک زندگی در تربیت فرزند
یکی از اصلی‌ترین عوامل تأثیرگذار بر تربیت، سبک زندگی است که به‌تناسب تغییرِ سبک زندگی، روش تربیت نیز باید تغییر یابد:
الف) مدل خانه‌ها
خانه‌های قدیم حیاط داشت، مساحت زیادی داشت، اتاق‌های فراوان؛ اما امروزه با سبک آپارتمان‌نشینی مواجه هستیم که جلوی بچگی‌کردنِ بچه‌ها را می‌گیرد و زمینۀ «آزادی و بازی» از آنها گرفته شده است.
ب) مدیریت خانه با رسانه
امروزه رسانه است که وقت ما را مدیریت می‌کند و میزان زمان‌گذاری بر روی تربیت فرزند و حتی مدیریت خواب و بیداری خودمان را تعیین می‌کند.
سفره‌ها هم در مقابل رسانه پهن می‌شود! ذهن بچه‌ها آنقدر با سردی رسانه سرگرم شده که حتی از نیازهای حقیقی به گرمای عاطفی نیز غافل شده‌اند.
ج) دوری از طبیعت
بسیاری از مشکلات تربیتی بشر امروز، ریشه در دوری از طبیعت دارد.
د) اشتغال مادران
فعلاً کاری به خوب یا بد بودن مسئلۀ حساسیت‌زای اشتغال بانوان نداریم؛ اما بی‌تردید مادر بیشترین تأثیر را در تربیت فرزند دارد و هیچ‌کس جز او نمی‌تواند از عهدۀ ایفای نقش او برآید.
اما متأسفانه محورقرارگرفتن اقتصاد، موجب اشتغال بانوان شده و ایشان را از ایفای نقش خود باز داشته است.
هـ) تنظیم خانواده
امروزه تعداد فرزندان رو به کاهش است علاوه بر اینکه فاصله سنی میان فرزندان نیز به‌شدت افزایش پیدا کرده است. و این دو امر کار تربیت را دشوارتر کرده است.
و) رقابت‌های اقتصادی
امروزه قناعت که «الْقَنَاعَهُ کَنْزٌ لَا یَفْنَى»، یعنی قناعت گنجی بی‌پایان است، مفهوم غریبه‌ای پیدا کرده است، نیازهای کاذب در زندگی رسوخ پیدا کرده است، نیازهای جدیدی مانند: مبلمان، پرده، ال‌سی‌دی، موبایل، ماشین، مُدگرایی، دکراسیون و اموری که نبودنش موجب اتفاق خاصی (جز احساس کمبود) نیست.
نمایه: تربیت فـرزند
خلاصه
- تربیت فرزند در دنیای امروز حساسیت بیشتری می‌طلبد؛
- سه عنصر «وقت، حوصله، آگاهی» سه پایۀ اصلی تربیت در دنیای امروز هستند؛
- برای رسیدن به اهداف دینی باید از مبانی دینی استفاده کرد؛
- یکی از خطرات اصلی مسیر تربیت، بی‌توجهی به رقبای تربیتی است؛
- باتوجه به تغییر سبک زندگی، تحول در نظام تربیتی ضروری می‌باشد.
من دیگر ما، محسن عباسی ولدی (حتما بخوانید)
۰ دیدگاه