یکی از سؤالات نویسندگان پیش از چاپ کتاب این است که: کتابم را به کتاب انتشارات بدهم؟ که البته دغدغه خوب و درستی هم هست.

یکی از ضروری‌ترین اقدامات قبل از چاپ، مشاوره برای چاپ کتاب است؛ لذا برخی از مشکلات خودم در چاپ اول کتاب «سبک زندگی برتر؛ بازنویسی کتاب حلیه المتقین» را اینجا می‌نگارم، مشکلاتی که ریشه در سهل‌انگاری و اعتماد نابه‌جا داشت.

اگر می‌خواهید کتاب چاپ کنید، پیش از چاپ و انتخاب انتشارات این تجربه و توصیه‌ها را مطالعه بفرمایید.

شما نیز اگر تجربه تلخ یا پیشنهادی شیرین داشتید، در دیدگاه‌ها به سایر کاربران هدیه بدهید.

---

مشاوره برای انتخاب انتشارات خوب

کیفیت چاپ فوق‌العاده نامطلوب

پرواضح است که کیفیت چاپ کتاب، تأثیر به‌سزایی روی جذابیت و دلپذیری کتاب دارد. در این کتاب برای ارتقای کیفیت و زیبایی و چشم‌نوازی کتاب، علاوه بر هزینه نسبتاً سنگین طراحی سرفصل، بیش از صدهزار تومان فقط برای فونت خاص متن آن هزینه شده بود (قلم برتر شرکت مریم‌سافت)، از نظر استایل‌بندی‌ها و توپرسازی (Bold) کلیدواژه‌ها لینک‌دهی مطالب، اقداماتی صورت گرفت که در کمتر کتابی رعایت می‌شود؛ اما کیفیت نامطلوب کتاب، همه این محاسن را تحت‌الشعاع قرار داد و از جلوه‌گری انداخت.

پیش از چاپ کتاب «سبک زندگی برتر» چند مرتبه روی این نکته تأکید کردم که: اگر چاپخانه‌ای که شما با آن کار می‌کنید نمی‌تواند سرفصل‌ها را تمیز در آورد، طراحی سرفصل را عوض کنم؛ اما ایشان گفتند: ما با یکی از بهترین چاپخانه‌های قم کار می‌کنیم و از لحاظ کیفیتِ چاپ خیالتان راحت باشد! اما پس از چاپ، زحمتِ طراح کلاً به یغما سپرده شد.

پیش از بستن قرارداد به سایر کتاب‌های منتشرشده توسط آن انتشارات دقت بفرمایید.

در تصویر زیر، تفاوت طرحی که باید می‌شد و طرحی که شد را مشاهده می‌کنید.

---

تخلف در قرارداد و نداشتن دغدغه فروش

با توجه به تجربه تلخی که از کتاب پیشین داشتم، برای این کتاب به‌دنبال ناشری بودم که هزینه چاپ را خود متقبل شود تا کمی دغدغه برای فروش کتاب داشته باشد، برخی ناشران با تقبل یک‌سوم حاضر به همکاری شدند و انتشارات… وقتی توصیف کتاب را شنید، خیلی علاقه نشان داد و قرارداد نصف‌نصف را برای ۲۰۰۰ نسخه پیشنهاد داد. من هم پذیرفتم.

چند روز پیش از چاپ کتاب بنده سهم خودم را واریز کردم؛ اما این چند روز به چهل روز انجامید. با تمام تأخیرها کتاب پس از چهل و چند روز به‌دستم رسید؛ ولی با کمال تعجب دیدم تیراژ کتاب، ۱۰۰۰ تا است! وقتی با ناشر تماس گرفتم ضمن تعلیل‌های واهی من‌جمله هزینه‌های سنگین مالیات و… ابراز داشت: «ما با همان پولی که داده بودید، ۱۱۵۰ نسخه چاپ کردیم و در واقع خود انتشارات هیچ‌گونه سرمایه‌گذاری روی آن ندارد و تمام سود کتاب نیز مربوط به خودتان می‌شود!».

خوب از همان روز مشخص بود که چه بر سر کتاب خواهد آمد…

با انتشارات، قرارداد کتبی با امضای طرفین بنویسید.

---

هزینه‌ای فضایی برای لقمه‌ای آماده

طبیعی است که هر ناشری در قبال زحماتی که می‌کشد، هزینه‌ای برای طراحی جلد، بازنگری کتاب، چاپ، نشر، پخش و… دریافت می‌کند.

درباره کتاب «سبک زندگی برتر» قصه از این قرار بود که تمام کارهای «تایپ و ویراستاری و صفحه‌آرایی» توسط خودم انجام شد، سفارش و پیگیری و هزینه طراحی جلد و سرفصل‌ها نیز با خودم، مجوز ارشاد را نیز خودم گرفتم و فقط یک فایل پی‌دی‌اف و فایل عکس جلد به ناشر تقدیم شد و ایشان آن را به چاپخانه تحویل دادند. کاری که اگر می‌خواستم به‌طور ناشرمؤلف آن را انجام دهم، کمتر از نیم‌روز زمان می‌برد! اما در قبال این زحمت، مبلغ ۶۳۰ هزار تومان برای من فاکتور شد! علاوه بر اینکه پخشی نیز صورت نگرفت که بالا گفتم.

اگر نیروی پخش کتاب دارید، کتاب را به‌صورت ناشرمؤلف چاپ کنید؛ وگرنه از قدرت پخش انتشارات مطمئن شوید.

---

نهایت تلاش انتشارات برای پخش کتاب

با اینکه بنده نه اهل پخش کتاب هستم و نه فرصت آن را دارم، با توجه به سفارشات برخی کتابفروشی‌ها، از ۱۱۵۰ نسخه کتاب، حدود ۶۰۰ نسخه برایم فرستاده شد و خودم پخش کردم، و پس از یک سال و نه ماه، ۵۰۰ نسخه دیگر نیز برایم ارسال شد! و این معنای کامل «ناشران بچاپ نفروش» است که: انتشاراتی با قدمت حدود بیست سال، در طول حدود دو سال، تنها ۵۰ نسخه از کتاب را فروخته است!

میزان پخش کتاب را به‌صورت دوره‌ای رصد کنید و در صورت توقف پخش، پخش‌کننده جدیدی انتخاب کنید.

---

عدم مشاوره در زمینه طراحی جلد

یکی از فاکتورهای مهم در استقبال از کتاب، نوع طراحی جلد هست، خیلی وقت‌ها مثلا اگر دو ترجمه از یک متن عربی یا انگلیسی وجود داشته باشد، ما ترجمه‌ای را می‌خریم که جلد زیباتری دارد، در خرید چیپس و پفک و شکلات هم بیش از آنکه کیفیت ما را جذب کند، طراحی پوست آنها ما را به‌سمت خود می‌کشاند. کاری به اشتباه‌بودن این طرز فکر ندارم؛ اما نوع ما انسان‌ها شیفته جذابیت ظاهری هستیم.

طراحی جذاب، در قشرها و کالاهای مختلف، متفاوت است، یعنی هر طیف و گروهی از انسان‌ها، طرح خاصی را جذاب می‌داند و دیگری را غیرجذاب، علاوه بر اینکه یک طرح شاید برای پوست پفک جذاب باشد؛ اما برای روی کارتن موبایل اصلا جذبه‌ای ندارد؛ بلکه سبک و زشت است.

در گرافیک کتاب نیز، هر کتابی با توجه به موضوع و مخاطبی که دارد، طرح خاص خودش را می‌طلبد و تعیینِ اینکه کتاب با چه طرحی چاپ شود، فقط با ناشر است؛ زیرا ناشر و کتاب‌فروش هستند که گرایش‌ها را تشخیص می‌دهند و ظرافت‌هایی را می‌بیند که گرافیست درک نمی‌کند؛ لذا توصیه می‌کنم که حتما طراحی جلد کتابتان را به انتشارات باسلیقه بسپرید، نظر بدهید ولی نظر نهایی را به او واگذار کنید.

در کتاب «سبک زندگی برتر»، بنده طراحی جلد را با هزینه‌ای نسبتاً سنگین به یکی از حرفه‌ای‌ترین گرافیست‌های مشهد دادم و پس از نهایی‌شدنِ طرح، آن را به مدیر انتشارات ارائه داده تا نظر خود را نسبت به این طرح بیان کنند، ایشان نیز بدون اینکه مشاوره‌ای بدهند، آن را تأیید کردند؛ اما پس از چاپ کتاب، چندین انتشاراتِ خبره که کتاب را مشاهده کردند، اولین ایرادشان به طرح جلد آن بود که «این طرح مناسب این محتوا و مخاطبش نیست» و حتی همکاران همان انتشارات، حاضر به پخش آن نشدند و گفتند: «این کتاب با این طرح قابل پخش نیست!»

در صورت قراردادبستن با ناشران متفرقه، حتما طرح جلد را به چند ناشر و کتابفروش حرفه‌ای نشان بدهید و مشاوره بگیرید.

---

قیمت‌زدن خودسرانه

در ابتدا قرار بود کتاب به‌صورت رقعی با جلد سخت(شبیه گالینگور) چاپ شود و نهایتاً ۱۰۰۰۰تومان قیمت بخورد؛ اما نظر انتشارات عوض شد و بنا شد که به‌صورت شومیز چاپ شود و طبیعتا قیمت آن می‌بایست به حدودِ ۸۰۰۰ الی ۹۰۰۰تومان کاهش پیدا می‌کرد؛ اما پس از اینکه کتاب به‌دستم رسید، مشاهده کردم کتابی که با هزینه شخصی مؤلف چاپ شده، بدون اجازه مؤلف ۱۱۰۰۰ تومان قیمت خورده است!

و این مسئله نیز به‌گفته برخی ناشران زبده، یکی از عوامل تأثیرگذار بر مهجوریت کتاب بود.

---

معطلی برای ارائه متنی حرفه‌ای برای پشت جلد

پس از آنکه متن پشت جلد را نوشتم و ارائه دادم، مدیر انتشارات فرمودند: ما یک متن‌نویس حرفه‌ای داریم که الآن مکه هستند، صبر کنید که ایشان بیاید و بدهیم متن پشت جلد را او بنویسد تا از جذابیت بالاتری برخوردار باشد. و این امر چند هفته چاپ کتاب را به‌تعویق انداخت (اگر واقعا علت همین باشد، و الله العالم).

پس از مدتی متن حاضر شد، اینجا دیگر من چیزی نمی‌گویم، خودتان قضاوت کنید، متن بنده حقیر (که توسط یکی از صاحب‌قلمان تغییراتی نیز در آن صورت گرفت) و متن حرفه‌ای انتشارات را بسنجید.

متنی که من ارائه دادم:

به‌یقین کتاب حلیه المتقین، از جمله بهترین و جامع‌ترین منابع فارسی در زمینۀ آموزش آداب و سنن اسلامی می‌باشد؛ اما قِدمت قلم و سبک نوشتاریِ دیرین و مناسب زمان تألیف آن، گاهی مانع استفاده برخی از شیفتگان ادب و آداب دینی از این کتاب ارزنده گردیده است؛ ازاین‌رو به‌نظر رسید که بازنویسی متن آن به قلمی امروزی و روان بایسته است، تا شاید قدمی در مسیر احیای مجدّد این اثر پُربار برداشته باشیم.

متنِ حرفه‌ای انتشارات:

سپاس خدای را که بر من منّت نهاد تا بتوانم در راستای تجلیل از فرهنگ زیبای اهل بیت علیهم السلام، کتاب ارزشمند و گران قدر «حلیه المتقین» را به سبکی جدید قلم بزنم. این کتاب چراغی است فراراه پویندگان آداب و سنن اسلامی و گامی است در طریق رسیدن به سلامت جسم و روان.

---

این‌ها را چرا نوشتم؟

آنچه ذکر شد، نه به‌جهت چندمیلیون خسارت مالی است که متحمل شدم، این جنبه اصلا برایم مطرح نبوده و نیست (گرچه به‌زعم و گفته ناپخته مدیریت انتشارات، همه‌چیز با پول حلّ می‌شود!)؛ بلکه آهی است از سینه پردردی و افسوسی است که بر عمر هدررفته خود می‌کشم و تأسفی که بر حدود دوهزار ساعت وقت‌گذاشتن بر روی نگارش این کتاب می‌خورم.

و نیز بدین انگیزه که این تجربه برای شما نویسنده گرامی رخ ندهد و به هر انتشاراتی اعتماد نفرمایید، که چه راحت برخی می‌توانند ثمره عمر انسان را به تاراج برند.

---

تأخیر چاپخانه در چاپ

تجربه چاپ دوم: چاپ دوم را به چاپخانه‌ای در مشهد سپردم و دوسوم هزینه را همان ابتدا تقدیمشان کردم، کیفیت چاپش انصافاً خوب بود؛ اما متأسفانه وعده چهارپنج روزه‌ای که داده بود، به یک ماه کشید!

عمده هزینۀ چاپ را بعد از چاپ کتاب بپردازید

---

و شما خواننده عزیز، تا انتشارات و پخش خوب مناسب با موضوع کتابتان نیافته‌اید، اقدام به چاپ کتاب نکنید. چه‌بسا ناشری در فروش قرآن و مفاتیح (آری فروش! چون امروزه دیگر کسی قرآن را هدیه نمی‌دهد، از آن ارتزاق می‌کنند) یدِ طولایی داشته باشد؛ اما به‌درد نشر و پخش موضوع کتاب شما نخورد. و پس از یافتن ناشر مطمئن، حتی‌الامکان کتاب را با هزینه او یا به‌صورت اشتراکی چاپ نمایید.

و الحمد لله اولا و آخرا