در این نویسه به تعریف و انواع و اقسام حیا بر اساس روایات و احادیث معصومین میپردازیم.
فهرست مطالب
حیا بهدور از افراط و تفریط
امام عسکری(علیهالسلام): «وَ اعْلَمْ أَنَّ لِلْحَیَاءِ مِقْدَاراً، فَإِنْ زَادَ عَلَى ذَلِکَ فَهُوَ ضَعْفٌ»
امام صادق(علیهالسلام): «الْحَیَاءُ عَلَى وَجْهَیْنِ فَمِنْهُ ضَعْفٌ وَ مِنْهُ قُوَّهٌ وَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ»
نبیاکرم(ص): «الْحَیَاءُ حَیَاءَانِ: حَیَاءُ عَقْلٍ وَ حَیَاءُ حُمْقٍ، فَحَیَاءُ الْعَقْلِ هُوَ الْعِلْمُ وَ حَیَاءُ الْحُمْقِ هُوَ الْجَهْلُ»
حیای عقل آن است که انسان از روی عقل احساس شرم کند و این حیا علم است، یعنی رفتاری عالمانه است.
حیای حمق رفتاری جاهلانه است؛ مانند خجالت از سؤال شرعی، نماز در برخی اماکن، خروج از مجلس غیبت.
تقسیم حیا بهاعتبار منشأ حیا
حیا پنج نوع است:
- حَیَاءُ ذَنْبٍ: برخی از مردم فقط از گناه شرم دارند!
- حَیَاءُ تَقْصِیرٍ: برخی از هرگونه کوتاهی شرمسارند!
- حَیَاءُ کَرَامَهٍ: برخی در قبال کرامت و ارجمندی و شخصیت!
- حَیَاءُ حُبٍّ: برخی بهخاطر دوستی و صمیمیت!
- حَیَاءُ هَیْبَهٍ: برخی بهخاطر عظمت و شأن و قدر و منزلت!
- وَ لِکُلِّ وَاحِدٍ مِنْ ذَلِکَ أَهْلٌ وَ لِأَهْلِهِ مَرْتَبَهٌ عَلَى حِدَهٍ.
حیا چیست؟
حیا نیروی بازدارنده از بدیها است.
با توجه به اینکه در انسان شهوت و غضب وجود دارد و او را بهسمت بدیها میکشاند و گناهان نابودکننده حسنات انسان است، خداوند یک آفتزدا و ویروسکش قوی روی روح انسان نصب کرده بهنام حیا.
حیا در فطرت
حیا در اصل فطرت انسان وجود دارد و اکتسابی نیست. بچهای که خطایی انجام میدهد، بهگونهای میایستد که انسان متوجه ارتکاب خطایش میشود. احساس شرم میکند. و اگر این احساس شرم در او از بین برود، خیلی در معرض مخاطره است.
مواظب باشیم حیا را در فرزندانمان از بین نبریم: جرأة الولد علی الوالد…، صدای نفس عند الجماع، بدون چادر، لباسهای لختی، حمام مادر با پسر، طهارت دختر توسط پدر!
رابطه حیا و دین
عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: «الْحَیَاءُ وَ الْإِیمَانُ مَقْرُونَانِ فِی قَرَنٍ فَإِذَا ذَهَبَ أَحَدُهُمَا تَبِعَهُ صَاحِبُهُ»
۰۸۶۳۸۶۲۴۴۳۶۰۳۷۹۹۱۹۳۹۴۶۵۹۱۴