فهرست مطالب
نیت و فکر و تصمیم گناه بر سه قسم است
- صِرف خطورات، به‌طوری که خداترسی مانع عزم انسان شود. فکر گناه در این مرحله گناه نیست؛ بلکه به‌جهت کفّ نفس ثواب نیز دارد؛
- عزم و تصمیم اما همراه با توبه و انصراف، در این مرحله نیز توبه اثر سوء نیت را از بین می‌برد؛
- قصد جدی به انجام عمل، اما عدم ارتکاب آن به‌خاطر بروز مانع، این نوع نیت معصیت است.
گناه‌بودنِ فکر گناه
از برخی آیات و روایات برداشت می‌شود که گاهی فکر گناه نیز گناه و معصیت می‌باشد.
«…إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً» اسراء۱۷، آیه۳۶
«وَ إِنْ تُبْدُوا ما فی أَنْفُسِکُمْ أَوْ تُخْفُوهُ یُحاسِبْکُمْ بِهِ اللَّهُ» بقره۲، آیه۲۸۴
«إِنَّ الَّذینَ یُحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَهُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ» نور۲۴، آیه۱۹
خداوند خطاب به یهودیان زمان پیامبر اکرم: «فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ» آل‌عمران۳، آیه۱۸
روایات دربارۀ فکر گناه
کسی که به رفتار و عمل گروهی رضایت داشته باشد، مانند کسی است که مشغول انجام آن عمل است.
«الرَّاضِی بِفِعْلِ قَوْمٍ کَالدَّاخِلِ فِیهِ مَعَهُمْ وَ عَلَى کُلِّ دَاخِلٍ فِی بَاطِلٍ إِثْمَانِ إِثْمُ الْعَمَلِ بِهِ وَ إِثْمُ [الرِّضَا] الرِّضَى بِه» نهج البلاغه
حتی دوست‌داشتن شخص معصیت‌کار، گناه است.
امام رضا علیه‌السلام: «مَنْ أَحَبَّ عَاصِیاً فَهُوَ عَاصٍ وَ مَنْ أَحَبَّ مُطِیعاً فَهُوَ مُطِیعٌ»
تصمیم قتل
پیامبر اکرم: اگر دو نفر مؤمن بر روی یکدیگر اسلحه و شمشیر بکشند و هر یک تصمیم کشتن دیگری را داشته باشد، پس اگر یکی از آن دو کشته شود هر دو در دوزخ خواهند بود. پرسیدند: مقتول چرا؟ فرمودند: چون تصمیم کشتن داشته!
تفکرات درونی و بیرونی
برخی تفکرات، درونی‌اش هم گناه است، مانند سوء ظن: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ» حجرات
برخی تفکرات، ابراز و بروز بیرونی‌اش معصیت است، مانند حسادت و بخل.
مرحوم طبرسی: بر عزم گناه، کیفر عزم بر گناه داده می‌شود، نه کیفر خود گناه، کثلا کیفر عزم بر قتل، ولی در عزم بر ثواب، از باب تفضل، ثواب خود عمل داده می‌شود. ر.ک تفسیر نور
پس این‌گونه نیست که هیچ نیت گناهی، گناه نباشد.
اثرات و آثار نیت خوب و بد
«مَنْ کَثُرَ فِکْرُهُ فِی الْمَعَاصِی دَعَتْهُ إِلَیْهَا»؛ کسی که دربارۀ گناهان زیاد فکر کند، به‌سمت آن‌ها کشیده می‌شود.
«إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَیَنْوِی الذَّنْبَ فَیُحْرَمُ رِزْقَهُ»؛ مؤمن فکر گناه می‌کند پس از روزی‌اش محروم می‌شود.
«الْفِکْرُ فِی الْخَیْرِ یَدْعُو إِلَى الْعَمَلِ بِهِ»؛ فکر خوبی‌ها انسان را به‌سوی انجامِ آن‌ها می‌کشاند.
۰ دیدگاه