فضیلت شب نیمه شعبان
ماه شعبان، ماه رسول خداست و شب نیمه شعبان شب بسیار مبارکى است که به برخی از روایات دربارۀ این شب اشاره می‌کنیم.
امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: شخصی از پدرم امام باقر(ع) از فضیلت شب نیمه شعبان سؤال کرد، ایشان فرمود: «هِی أَفْضَلُ لَیلَةٍ بَعْدَ لَیلَةِ الْقَدْرِ» این شب پس از شب قدر برترین شب‌هاست! در این شب خدا فضل خود را بر بندگان سرازیر می‌کند و آنان را به بخشش و کرم خویش می‌آمرزد.
پس در تقرّب جستن به‌سوی خدای تعالی در آن بکوشید، آن شبی است که خدا به ذات مقدّس خود سوگند یاد کرده سائلی را از درگاه خویش با دست خالی بازنگرداند مادامی که انجام معصیتی را درخواست نکند! و شب نیمه شعبان شبی است که حق تعالی آن را برای ما قرار داد.
این شب میلاد موفور السرور حضرت حجت(عج) است و احتمال دارد شب قدر نیز باشد، چه اینکه در روایات به برخی اعمال شب قدر در این شب نیز سفارش شده است.
همان‌گونه که در برتری شب‌های قدر فرموده‌اند: فإنّها لیلة آلی اللّه علی نفسه الا یردّ سائلا له فیها ما لم یسأل معصیة، در فضیلت شب نیمه شعبان نیز نبی مکرم اسلام(ص) فرمود: خداوند در شب نیمه شعبان به‌اندازه موی گوسفندان قبیلۀ بنی‌کلب بندگانش را می‌آمرزد: «یغفر الله لیلة النصف من شعبان من خلقه بقدر شعر معزی بنی کلب».
و این سخن، کنایه از فراوانی آمرزیده‌شدگان در آن شب مبارک است.(۴) «روایات فراوانی درباره اعمال این شب وارد شده است. از جمله آن اعمال، صد رکعت نماز با هزار قل هو اللّه است که در هر رکعت بعد از حمد ۱۰ بار خوانده می‌شود.»(۵)
شب‌زنده‌داری نیمه شعبان
رسول خدا فرمودند: «مَنْ أَحْيَا لَيْلَةَ الْعِيدِ وَ لَيْلَةَ النِّصْفِ مِنْ شَعْبَانَ لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ» هرکه احیا دارد این شب را، روزی که دل‌ها بمیرد، دل او نمی‌میرد.
ابو البختری وهب‌بن‌وهب از حضرت امام جعفر صادق از پدرش از جدش از حضرت امیرالمؤمنین روایت کرده است که: «كَانَ يُعْجِبُهُ أَنْ يُفَرِّغَ نَفْسَهُ أَرْبَعَ لَيَالٍ فِي السَّنَةِ» [رسول خدا] علاقه‌مند بودند چهار شب از سال را به عبادت احیا بدارند که عبارت‌اند از:
- شب اول ماه رجب
- شب نیمه شعبان
- شب عید فطر
- شب عید قربان
رسول خدا فرمود: شب نیمه شعبان خواب بودم که جبرئیل نازل شد و گفت: «يَا مُحَمَّدُ أَ تَنَامُ فِي هَذِهِ اللَّيْلَةِ؟» آیا در مثل چنین شبی می‌خوابی؟ گفتم: مگر چه شبی است؟ گفت: شب نیمه شعبان است! بیا تا به بقیع برویم. بلند شدم و به قبرستان بقیع رفتیم.
جبرئیل گفت: ای رسول خدا، امشب شبی است که درهای آسمان در آن باز است، باب رحمت، باب رضوان، باب غفران، باب فضل، باب توبه، باب نعمت، باب جود، باب احسان.
شبی است که رزق و روزی سال در آن تقسیم شده و آنچه در طول سال اتفاق می‌افتد نازل می‌شود.
کسی که این شب را در حال تکبیر و تسبیح و تهلیل و دعا و نماز و قرآن و استغفار احیا بدارد، پاداشش بهشت خواهد بود و گناهانش آمرزیده می‌شود.
اقبال الاعمال، ج۲، ص۶۹۹
کلام نورانی دیگری امام صادق علیه السّلام فرمود: انّها اللیلة التی جعلها اللّه لنا أهل البیت بإزاء ما جعل لیلة القدر لنبینا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم، همان‌طور که خداوند به پیامبر شب قدر را مرحمت فرمود، به ما اهل‌بیت نیز نیمه شعبان را عطا کرد.
پیامبر گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نیز شب نیمه شعبان به عایشه فرمود که در نیمه شعبان اجل‌ها نوشته و ارزاق قسمت می‌گردد و خدای عزّ و جلّ در این شب … بندگانش را می‌آمرزد و فرشتگان را به آسمان دنیا و از آنجا به زمین نازل می‌کند و در این نزول ابتدا در مکه فرود می‌آیند:
اما تعلمین أی لیلة هذه؟ إنّ هذه اللیلة لیلة النصف من شعبان؛ فیها یکتب اجال و فیها تقسم أرزاق و إنّ اللّه (عزّ و جلّ) لیغفر فی هذه اللیلة من خلقه أکثر من عدد شعر معزی بنی کلب و ینزل اللّه (عزّ و جلّ) ملائکة إلی السماء الدنیا و إلی الأرض بمکة.(۱۰و۱۱)
مرحوم سید ابن طاووس می‌گوید: «در روایتی دیدم که کمیل بن زیاد نخعی گفته است :به اتفاق جمعی از اصحاب در حضور امیر المؤمنین (علیه السلام) در مسجد بصره نشسته بودیم. شخصی از آن حضرت پرسید منظور خدای سبحان که می‌فرماید: در آن شب مبارک هر کار محکم و استواری فیصله داده و تفریق می‌شود: فِیها یفْرَقُ کلُّ أَمْرٍ حَکیمٍ(۱۲)
چه شبی است؟ امام علی (علیه السلام) فرمود: منظور، شب نیمۀ شعبان است. قسم به کسی که جان علی در دست اوست کسی نیست مگر اینکه آنچه تا آخر سال از خیر و شرّ بر او جاری می‌شود در این شب رقم می‌خورد. بنده‌ای آن را زنده نگه نمی‌دارد و دعای خضر را در آن نمی‌خواند مگر آن که به اجابت می‌رسد. وقتی که آن حضرت به خانۀ خود رفت به خانه‌اش رفتم، در زدم، فرمود: کمیل! چه چیزی تو را به این‌جا آورد؟ گفتم: آموختن دعای خضر.فرمود: بنشین، وقتی این دعا را حفظ کردی در هر شب جمعه آن را بخوان یا در ماه یک بار یا سالی یک بار یا در عمرت یک بار بخوان که از جانب خدا یاری خواهی شد و خدا رزقت را خواهد رساند و مشمول مغفرت او خواهی شد.
ای کمیل، طول معاشرت تو با ما سبب می‌شود که خواسته‌ات را به بهترین وجه برآورده کنیم. آنگاه دعا را املا کرد و کمیل نوشت و بدین جهت به نام او مشهور شد. در روایت دیگر از کمیل نقل شده است که وی دید امیر المؤمنین (علیه السلام) در شب نیمۀ شعبان این دعا را در حال سجده خواند. بنابراین، اصل این دعا مربوط به شب نیمۀ شعبان است»
اعمال شب نیمه شعبان
چنانچه در بخش‌هایی از مطالب بالا بیان شد، یکسری اعمال در شب نیمه شعبان مورد تأکید فراوانی قرار گرفته‌اند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کینم:
- نماز جناب جعفر طیار
- دعای کمیل
منابع:
۱- امالى، طوسى، ص ۲۹۷ ؛ وسائل الشيعه، ج ۸، ص ۱۰۶
۲- فضائل الأشهر الثلاثه؛ ص ۶۱ ؛ بحار الانوار، ج ۹۴ ، ص ۸۶
۳- فضائل الأشهر الثلاثه؛ ص ۶۱ ؛ بحار الانوار، ج ۹۴ ، ص ۸۶
۴- امام مهدی (عج) موجود موعود صص۶۱-۶۰
۵- علاّمه مجلسى، بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۱۳، باب ۳۰، ح۱
۶-مفاتیح الجنان،اعمال شب نیمه شعبان
۷- علاّمه مجلسى، بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۴۱۳، باب ۳۰، ح ۱
۸- امالى، طوسى، ص ۲۹۷ ؛ مصباح المتهجد، ص ۷۶۲؛ بحار الانوار، ج ۹۴ ، ص ۸۵
۹- امام مهدی (عج) موجود موعود ص۶۱ به نقل از امالى، طوسى، ص ۲۹۷
۱۰–فضائل الأشهر الثلاثه، ص ۶۲ ؛ بحار الانوار، ج ۹۴، ص ۸۹
۱۱- امام مهدی (عج) موجود موعود صص۶۱-۶۰
۱۲- سوره دخان/۴۷
۱۳- عصاره خلقت درباره ی امام زمان (عج) صص۲۵
ویکی‌پدیا: نیمه شـعبان
ویکی‌شیعه: نیمه شـعبان
۰ دیدگاه