عدد و اعداد شاخص
اعداد به‌خودی‌خود نقش خاصی ندارند. اعدادی که در نقل‌های دینی آمده می‌تواند براساس یک محاسبه الهی باشد؛ اما اینکه این عدد در موارد دیگری هم کابرد دارد قابل قبول نیست.
به‌عنوان نمونه، ده‌ها مورد در کتاب‌های دعا، عدد «صد» به‌کار رفته که مثلاً فلان ذکر را صد مرتبه بگویید؛ اما این دلیل بر تقدّس عدد صد به‌عنوان صد نمی‌شود.
مرحوم اربلی، از علمای بزرگ امامیه، در کتاب کشف الغمة فی معرفة الائمة در برابر کسانی که به تقدس عدد دوازده و برج‌های دوازده‌گانه برای اثبات امامت ائمۀ اطهار(ع) استناد کرده‌اند اظهار می‌دارد: این مسئله نمی‌تواند چیزی را ثابت کند؛ چراکه اگر چنین باشد، اسماعیلیان یا هفت امامی‌ها می‌توانند ده‌ها شاهد مثل هفت آسمان ارائه دهند که عدد هفت مقدس است.
ارزش و اهمیت عدد چهل
یکی از تعبیرهای رایج عددی در آیات و روایات، عبارت «اربعین» است؛ یک نمونۀ آن این است که سنّ رسول خدا(ص) زمان بعثت، چهل بوده است. گفته می‌شود که عدد چهل در سنّ‌وسال انسان‌ها، نشانۀ بلوغ و رشد فکری است! گرچه گفتنی است، برخی از انبیا در سنین کودکی به نبوت رسیده‌اند.
بعث رسول‌الله
حضرت رسول اکرم (صَلی الله عَلیه وَآله) در چهل سالگی مبعوث به رسالت شد.
ویژگی‌های چهل سالگی
از ابن‌عباس به‌نقل از پیامبر(ص) نقل شده که: اگر کسی چهل ساله شد و خیرش بر شرّش غلبه نکرد، آمادۀ رفتن به جهنم باشد.
در نقلی آمده است: مردمان طالب دنیایند تا چهل سالشان شود، پس از آن در پی آخرت خواهند رفت.
میقات چهل‌روزه
در قرآن آمده است که میقات موسی با پروردگارش در چهل روز حاصل شد؛ «وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثينَ لَيْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعينَ لَيْلَةً» اعراف / ۱۴۲.
چهل روز استغاثه
دربارۀ بنی‌اسرائیل هم آمده که برای استجابت دعای خود چهل شبانه‌روز ناله و ضجه می‌کردند. مستدرک وسائل ۵/ ۲۳۹
امام صادق(ع) فرمود: زمانی که گرفتاری بنی‌اسرائیل به‌طول انجامید، چهل صبح رو به درگاه الهی آورده، به گریه و زاری پرداختند. پس خدا به موسی (و برادرش) هارون وحی فرستاد که (با امداد غیبی) آنها را از شرّ فرعون نجات خواهد داد و در نتیجه صدوهفتاد سال از چهارصد سال گرفتاری آنها را برداشت.
سپس فرمود: «شما نیز اگر مثل بنی‌اسرائیل در درگاه خداوند به گریه و زاری بپردازید، خداوند فرج ما را نزدیک خواهد کرد؛ اما اگر چنین نباشید، این سختی تا پایان مدتش خواهد رسید» تفسیر عیاشی
سجده آدم
حضرت آدم چهل شبانه‌روز بر روی کوه صفا در حال سجده بود. مستدرک وسائل ۹/ ۳۲۹
دعای چهل نفر
امام صادق(علیه‌السلام) فرمود: هیچ ۴۰ نفری نیستند که اجتماع نمایند و در موضوعی خدا را بخوانند، مگر اینکه دعایشان مستجاب می‌شود! اگر ۴۰ نفر نبودند، پس ۴ نفر ده بار خدا را بخوانند و دعا کنند، جز این نیست که دعایشان مستجاب می‌شود و اگر ۴ نفر نبودند، پس یک نفر چهل بار خدا را بخواند (چهل بار دعا کند) که در نتیجه خدای عزیز جبّار دعایش را مستجاب می‌کند. الکافی، ج۲، ص۴۸۵
حفظ چهل حدیث
اعتبار حفظ چهل حدیث که در روایات فراوان دیگر آمده، سبب تألیف صدها اثر با عنوان «اربعین» با انتخاب چهل حدیث و شرح و بسط آنها شده است. در این نقل‌ها از پیامبر اسلام(ص) آمده که: اگر کسی از امت من، چهل حدیث حفظ کند که در امر دینیش از آنها بهره ببرد، خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم محشور خواهد کرد. بحار ۲/ ۵۳
پیامبر (صَلی الله عَلیه وَآله) به حضرت علی (عَلیه السَلام) فرمودند: هر کس چهل حدیث حفظ کند خداوند او را با پیامبران و صدیقین و شهدا و صالحین محشور می نماید.
دعا برای چهل مؤمن
امام صادق (علیه‌السلام) فرموده اند: هر کس در دعایش ۴۰ مؤمن را دعا کند، خواسته خودش به اجابت می‌رسد.
چهل یار خالص
در نقل دیگری آمده که امیرمؤمنان(ع) فرمودند: اگر چهل مرد با من بیعت می‌کردند، در برابر دشمنانم می‌ایستادم. الاحتجاج ۸۴
ابدال زمین
مرحوم کفعمی نوشته است: زمین هیچ‌گاه از یک قطب (چهار نفر از اوتاد و چهل نفر از ابدال و هفتاد نفر نجیب) خالی نمی‌شود.
سرشته‌شدن گل آدم
گِل حضرت آدم علیه‌السلام در چهل روز سرشته شد.
چهل روز گریه
حضرت آدم چهل روز بر قتل فرزندش هابیل گریه کرد.
چهل روز عذاب
چهل شبانه روز باران در اثر نفرین حضرت نوح (علیه السلام) بر قومش بارید.
چهل روز عزلت
چهل روز جدایی رسول خدا(ص) از حضرت خدیجه(س) برای تولد حضرت زهرا(س)
مراحل نطفه
نطفه پس از چهل روز علقه می‌شود. همین عدد در تحولات بعدی علقه به مضغه تا زمان تولد، در نقل‌های کهن به‌کار رفته است. گویی که عدد چهل مبدأ یک تحول دانسته شده است.
البته صحت این مطلب ثابت نشده و با برخی احکام شرعی ناسازگار است.
چهل روز اخلاص
پیامبر گرامی اسلام(ص): اگر کسی چهل روز خالص برای خدا باشد، خداوند حکمت را از قلبش بر زبانش جاری می‌کند؛ «مَنْ أَخْلَصَ لِلَّهِ أَرْبَعِینَ یوْماً فَجَّرَ اللَّهُ ینَابِیعَ الحِکمَهِ مِنْ قَلْبِهِ عَلَی لِسَانِهِ».
چهل روز گوشت‌نخوردن
در روایت است: چهل روز گوشت‌نخوردن، موجب تندی خلق می‌شود.
خوراک حلال
نیز در روایت است: کسی که چهل روز طعام حلال بخورد، خداوند قلبش را نورانی می‌کند.
اثر منفی شراب
نیز در روایت است: کسی که شراب‌خواری کند، نمازش تا چهل روز قبول نمی‌شود. و نیز رسول خدا(ص) فرمود: کسی که لقمۀ حرامی بخورد، تا چهل روز دعایش مستجاب نمی‌شود.
این‌ها تنها نمونه‌ای از نقل‌های بسیاری بود که عدد «اربعین» در آن به‌کار رفته است.
0 نظر