آیه با موضوع: تعصب | پیروی کورکورانه | تعقل و تفکر
«وَ إِذا قيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ، قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَيْنا عَلَيْهِ آباءَنا، أَ وَ لَوْ كانَ آباؤُهُمْ لا يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدُونَ» سوره بقره۲، آیه۱۷۰
وقتی به آن‌ها می‌گویند: «از دستورهایی که خدا فرستاده پیروی کنید»، می‌گویند: «نه، بلکه از چیزهایی تقلید می‌کنیم که دیدیم پدرانمان دنبال آن‌اند»! حتی اگر پدرانشان عقلشان را به‌کار نینداخته و در راه درست نبوده‌اند، بازهم باید دنباله‌رو آن‌ها باشند؟!
فهرست مطالب
آیات مشابه
وَ إِذا قيلَ لَهُمْ تَعالَوْا إِلى ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ إِلَى الرَّسُولِ قالُوا حَسْبُنا ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ آباؤُهُمْ لا يَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدُونَ. مائده۵، آیه۱۰۴
وَ إِذا قيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ الشَّيْطانُ يَدْعُوهُمْ إِلى عَذابِ السَّعيرِ. لقمان۳۱، آیه۲۱
پیروی کورکورانه
باورهای دینی تقلیدپذیر نیستند و هر شخصی خود باید با تفکر و تعقل، به‌دور از تعصب، مسیر هدایت را تشخیص دهد و به آن اعتقاد پیدا کند.
در همۀ جوامع بسیاری از مردم مبتلا به تقلید کورکورانه‌اند! در صدر اسلام نیز هنوز روحیۀ پیرویِ ناسنجیده از سران و بزرگان و رؤسای قبایل در عرب زنده بود، روحیه‌ای که قرآن از آن خبر می‌دهد که وقتی به مشرکین گفته میشود به‌سمت پیامبر بیایید، می‌گویند: (حَسْبُنا ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا) آنچه که دیدیم پدرانمان دنبال آن‌اند، برایمان بس است! سورۀ مائده۵، آیه۱۰۴
پس از شهادت رسول الله نیز همین گروش‌های ناسنجیده باعث شد عده‌ای از گِردِ نور هدایت، کناره گرفته و قدم در وادی ظلمات نهادند و نسل‌های بعد را نیز با ریسمان پوسیدۀ خویش به چاه ضلالت کشاندند.
اینان‌اند که روز قیامت وقتی خداوند عذابشان می‌کند، در نهایت پشیمانی لب باز کرده می‌گویند: (يا لَيْتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَ أَطَعْنَا الرَّسُولاَ) ای کاش از خدا و رسولش اطاعت می‌کردیم، (وَ قالُوا رَبَّنا إِنَّا أَطَعْنا سادَتَنا وَ كُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبيلاَ * رَبَّنا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذابِ وَ الْعَنْهُمْ لَعْناً كَبيراً) پروردگارا، ما از سران و بزرگان خود اطاعت کردیم و ایشان [بودند که] ما را گمراه ساختند! پروردگارا آنان را دو چندان عذاب کن و کاملاً لعنتشان کن. سورۀ احزاب۳۳، آیه۶۶ تا ۶۸
سرچشمه تقلید
تعصب، جمود بر فکر / عصبیت قومی / عقل را در غل و زنجیر /
منشأ تقلید بیجا و پیروی کورکورانه، دو چیز است:
- تقدّس
- تعصّب
عده‌ای از مردم، عالمانه و به‌جهت عالِم و متخصّص‌بودنِ فرد یا افرادی از ایشان تقلید می‌کنند و حرف‌هایشان را بی‌چون‌وچرا می‌پذیرند و عده‌ای بر اساس عصبیّتِ قوم‌وقبیله‌ای و معیارهای باطل فردی را الگویِ تمام‌عیار خود قرار داده و عقل خود را در غُل‌وزنجیر می‌بندند.
گرچه نسبت به اصول اعتقادات هر دو قسم تقلید مردود است؛ اما با نگاه به تاریخِ جاهلیّت و جریان سقیفه به‌روشنی می‌یابیم که گرایشِ افرادِ قبایل به بزرگانشان بر پایۀ تقدیس و دانش و خِرَد نبوده؛ بلکه از نوع دوم یعنی با توجه به ریاست قبیله و ریش‌سفیدی و مُکنت و ثروت او بوده است.
[۲]. سورۀ بقره۲، آیه۱۷۰
[۳]. سورۀ احزاب۳۳، آیه۶۶ تا ۶۸
۰ دیدگاه