آثار تربیتى روزه
روزه ابعاد گوناگونی دارد، و آثار فراوانی از نظر مادی و معنوی در وجود انسان میگذارد، که از همه مهمتر، بعد اخلاقی و فلسفه تربیتی آن است. از فواید مهم روزه این است که روح انسان را تلطیف، و اراده انسان را قوی، و غرایز او را تعدیل میکند.
روزهدار باید در حال روزه با وجود گرسنگی و تشنگی از غذا و آب و همچنین لذت جنسی چشم بپوشد، و عملا ثابت کند که او همچون حیوان در بند اصطبل و علف نیست، او میتواند زمام نفس سرکش را به دست گیرد، و بر هوسها و شهوات خود مسلط گردد.
در حقیقت بزرگترین فلسفه روزه همین اثر روحانی و معنوی آن است، انسانی که انواع غذاها و نوشابهها در اختیار دارد و هر لحظه تشنه و گرسنه شد به سراغ آن میرود، همانند درختانی است که در پناه دیوارهای باغ بر لب نهرها میرویند، این درختان نازپرورده، بسیار کم مقاومت و کمدوامند، اگر چند روزی آب از پای آنها قطع شود پژمرده میشوند، و میخشکند. اما درختانی که از لابهلای صخرهها در دل کوهها و بیابانها میرویند و نوازشگر شاخههایشان از همان طفولیت طوفانهای سخت، و آفتاب سوزان، و سرمای زمستان است، و با انواع محرومیتها دست به گریبانند، محکم و با دوام و پر استقامت و سختجانند!
لعلکم تتقون / الصوم جنه من النار.
آثار اجتماعی روزه
روزه یک درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است، با انجام این دستور مذهبی، افراد متمکن هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس در مییابند، و هم با صرفهجویی در غذای شبانهروزی خود میتوانند به کمک آنها بشتابند.
البته ممکن است با توصیف حال گرسنگان و محرومان، سیران را متوجه حال گرسنگان ساخت؛ ولی اگر این مساله جنبه حسی و عینی به خود بگیرد اثر دیگری دارد، روزه به این موضوع مهم اجتماعی رنگ حسی میدهد، لذا از امام صادق ع نقل شده که هشام بن حکم از علت تشریع روزه پرسید، امام ع فرمود:
انما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلک ان الغنی لم یکن لیجد مس الجوع فیرحم الفقیر، و ان الغنی کلما اراد شیئا قدر علیه، فاراد اللَّه تعالی ان یسوی بین خلقه، و ان یذیق الغنی مس الجوع و الالم، لیرق علی الضعیف و یرحم الجائع.
راستی اگر کشورهای ثروتمند جهان چند روز را در سال روزه بدارند و طعم گرسنگی را بچشند باز هم اینهمه گرسنه در جهان وجود خواهد داشت؟!
آثار بهداشتی و درمانی روزه
در طب امروز و طب قدیم، اثر معجزهآسای امساک در درمان انواع بیماریها به ثبوت رسیده و قابل انکار نیست، کمتر طبیبی است که در نوشتههای خود اشارهای به این حقیقت نکرده باشد، زیرا میدانیم عامل بسیاری از بیماریها زیادهروی در خوردن غذاهای مختلف است، چون مواد اضافی، جذب نشده به صورت چربیهای مزاحم در نقاط مختلف بدن، یا چربی و قند اضافی در خون باقی میماند، این مواد اضافی در لابهلای عضلات بدن در واقع لجنزارهای متعفنی برای پرورش انواع میکربهای بیماریهای عفونی است، و در این حال بهترین راه برای مبارزه با این بیماریها، نابودکردن این لجنزارها از طریق امساک و روزه است. روزه زبالهها و مواد اضافی و جذبنشده بدن را میسوزاند، و در واقع، بدن را خانهتکانی میکند.
بهعلاوه یک نوع استراحت برای دستگاههای گوارشی و عامل مؤثری برای سرویسکردن آنها است، و با توجه به اینکه این دستگاه از حساسترین دستگاههای بدن است و در تمام سال بهطور دایم مشغول کار است، این استراحت برای آنها نهایت لزوم را دارد.
بدیهی است شخص روزهدار طبق دستور اسلام بههنگام افطار و سحور نباید در غذا افراط و زیاده روی کند، تا از این اثر بهداشتی نتیجه کامل بگیرد، در غیر این صورت ممکن است نتیجه بر عکس شود.
الکسی سوفورین، دانشمند روسی در کتاب خود مینویسد:
درمان از طریق روزه فایده ویژهای برای درمان کمخونی، ضعف رودهها التهاب بسیط و مزمن، دملهای خارجی و داخلی، سل، اسکلیروز، روماتیسم، نقرس، استسقاء، نوراستنی، عرق النساء، خراز (ریختگی پوست)، بیماریهای چشم، مرض قند، بیماریهای جلدی، بیماریهای کلیه، کبد و بیماریهای دیگر دارد.
معالجه از طریق امساک اختصاص به بیماریهای فوق ندارد، بلکه بیماریهایی که مربوط به اصول جسم انسان است و با سلولهای جسم آمیخته شده همانند: سرطان سفلیس، سل و طاعون را نیز شفا میبخشد.
در حدیث معروفی پیغمبر ص اسلام میفرماید: صوموا تصحوا / المعده بیت کل داء و الحمیه راس کل دواء.
تفسیر نمونه