بسم الله الرحمن الرحیم
جلسات سال ۱۳۸۸، از جلسه اول و دوم
فهرست مطالب
- بهترین روش مطالعه تاریخ و مهمترین منابع تاریخ اسلام
- چرا امیرالمؤمنین حکومتشان را در کوفه قرار دادند؟
- نقش مشاورین یهودیت یا مسیحیت در شهادت امام حسین علیهالسلام
- نسبت مختار با امام حسین علیهالسلام
- قضیه طفلان مسلم
- نفیسه خاتون مدفون در مصر
- فاطمه صغری کیست؟
- اسماء که هنگام غسل حضرت فاطمه حضور داشته، اسماء بنت عمیس است یا اسماء بنت حهر؟
- خانم شهربانو که در شهر ری مدفونند، آیا مادر امام سجاد علیهالسلام هستند؟
- ابنهشام که سیره او معروف است، چه شخصیتی بوده است؟
- ملاحسین کاشفی کیست؟
بهترین روش مطالعه تاریخ و مهمترین منابع تاریخ اسلام
یکی از روشهای خوب، مطالعه تطبیقی است؛ مثلا جنگ بدر را در کتابهای مختلف مطالعه کنیم تا جوانب مختلف وقایع تاریخی را به دست بیاوریم.
برخی از منابع مفید:
چرا امیرالمؤمنین حکومتشان را در کوفه قرار دادند؟
حکومت حضرت در مدینه آغاز شد، حدود شش ماه هم در مدینه بودند، در این مدت، طلحه و زبیر و عایشه و… حمله کردند به بصره و مأمورین محافظ بیت المال را کشتند و آنها تصرف کردند، حاکم حضرت در بصره، یعنی عثمان بن حنیف را شکنجه و از بصره بیرون کردند. خبر به حضرت رسید، مجبور شد علیرغم مشغلههای زیاد، با سپاهی ۷۰۰نفری حرکت کردند و سر راه ۱۲۰۰۰ نفر از کوفه همراه حضرت شدند و جنگ جمل رخ داد و پیمانشکنان شکست خوردند.
با توجه به اینکه محرک اصلی پیمانشکنان، معاویه بود، حضرت در کوفه ایستادند تا تکلیف معاویه را نیز مشخص کنند. باب مکاتبه را با معاویه باز کردند، تا اینکه منجر به جنگ صفین شد.
نقش مشاورین یهودیت یا مسیحیت در شهادت امام حسین علیهالسلام
معاویه، مشاور مسیحی داشته که مشاور یزید هم بوده. شام قبلا مسیحی بودند و مسلمانها در سال ۱۴ق (زمان خلافت عمر بن خطاب) فتح کردند. معاویه نیز با بزرگان مسیحیت، روابط حسنهای داشت. حتی مادر یزید، میسون دختر بزّل؟ بن عنیف نیز از یک قبیله مسیحی الاصل بودند.
بعد از ورود مسلم بن عقیل و استقبال گرم مردم، نعمان بن بشیر، کوتاه آمد و کنترل اوضاع از دستش خارج شد. طرفداران یزید برای او نامه نوشتند و نعمان را متهم به بیلیاقتی کردند و وقتی نامه به یزید رسید، یزید با وزیرش سرجون (سرحون/ سرجیوس) مشاوره کرد و او بود که پیشنهاد داد عبیدالله بن زیاد را حکمران کوفه کند، فقط او میتواند کوفه را کنترل کند. یزید عبیدالله را با حفظ سمت، از بصره به کوفه فرستاد و او اوضاع را دگرگون و همه معادلات را بههم زد.
ولی ردپایی از مداخله یهود در جریان عاشورا نداریم.
نسبت مختار با امام حسین علیهالسلام
مختار بن ابیعبید ثقفی، از قبیله ثقیف بود، ساکن طائف بودند. عمویش از بزرگان و ثروتمندان بود. در حالی که امام حسین از قریش و ساکن مکه بودند.
قضیه طفلان مسلم
دو نوع نقل شده: یکی اینکه همراه کاروان امام حسین بودند و بعد از عاشورا به دست کسی افتادند و اسیر شدند؛ نوع دوم اینکه: اینها همراه پدرشان مسلم بودند و حضرت مسلم قبل از قیام، اینها را به کسی سپردند و او آنها را آزاد کردند و آنها گیر افتادند.
نفیسه خاتون مدفون در مصر
ایشان دختر زید بن الحسن، و نوه پسری امام حسن مجتبی علیهالسلام بود. با اسحاق پسر امام جعفر صادق ازدواج کرد. بانویی دانشمند و اهل قرائت و تفسیر قرآن بود. قبرش را از قبل آماده کرده بود. مستجاب الدعوه بود. در سال ۲۰۸ فوت کرد. بعد از فوت، همسرش میخواست او را به مدینه ببرد، مردم مصر تقاضا کردند که ایشان را در همانجا دفن کند.
ر.ک: ابن عنبه، الفصول الفخریه، ص۱۰۲ (کتاب نسب سادات)؛ مقریضی، الخطط و الاعتبار، ج۴، ص۳۲۴ تا ۳۲۷ (کتاب تمدن مصر)
فاطمه صغری کیست؟
برای امام حسین علیهالسلام دختری بهنام فاطمه صغری ثبت نشده، دختری بهنام فاطمه داشتند که با پسرعمویش حسن مثنی ازدواج کرد و در کربلا هم حضور داشت. اما در برخی منابع مثل مقتل الحسین خوارزمی، نام فاطمه صغری و اینکه ایشان بهخاطر بیماری در مدینه ماند، ذکر شده است.
اسماء که هنگام غسل حضرت فاطمه حضور داشته، اسماء بنت عمیس است یا اسماء بنت حهر؟
مقصود، اسماء بنت عمیس است که همسر جعفر طیار بوده (+)
خانم شهربانو که در شهر ری مدفونند، آیا مادر امام سجاد علیهالسلام هستند؟
خیر؛ مادر امام سجاد، هنگام زایمان از دنیا رفتند.
ابنهشام که سیره او معروف است، چه شخصیتی بوده است؟
عبدالملک ابن هشام (ت۲۱۸ یا ۲۱۳) اهل بصره بوده، ولی سفری علمی به مصر کرده. سیرهای که بهنام سیره ابنهشام معروف است، در اصل مال محمد بن اسحاق (ت۱۵۰ یا ۱۵۳) است. او اولین سیرهنویس تاریخ اسلام بوده. سیرهای داشته که ابنهشام آنرا تهذیب بلکه تغییراتی جدی انجام داده. علمای بصره در زمان بنیامیه، میانه خوبی با اهل بیت نداشتند و آب و هوای بصره، ناصبی پرور بود. و ابنهشام هم اگرچه در زمان بنیعباس بود ولی بعضی مواردی که به نفع اهل بیت بوده را حذف کرده و نسبت به اهل بیت حقکشی کرده است. خودش میگوید یک چیزهایی را حذف کردم که مردم خوششان نمیآمد! چه چیزی بوده که اهل بصره خوششان نمیآمده؟!
از علامه سید مرتضی عسکری پرسیده بودند: چرا کتابی در سیره نمینویسید؟ ایشان فرموده بودند: اگر بنویسم، لابد باید به سیره ابنهشام مراجعه کنم و من حقپوشتر از ابنهشام ندیدم.
ملاحسین کاشفی کیست؟
ایشان اهل سبزوار بوده، در قرن ۹ و ۱۰ زندگی میکرده، در سال ۹۱۰ق فوت کرده، به هرات هم رفتوآمد میکرده، از کتاب روضه الشهداء بر میآید که انسان هنرمند و خوشذوقی بوده، حدود ۳۳ اثر از او نقل شده.
سبزوار که میرفته، او را شیعه و در هرات او را حنفی میشناختند، شواهدی از تشیع او در دست هست ولی صوفی مسلک بودنش مسلم است.
کتابی داشته به نام اسرار قاسمی که در زمینه سحر و طلسمات بوده. و نیز برخی از کتابهایش در زمینه نجوم بوده.
منبع: مهدی پیشوایی، شبکه معارف، گروه فقه و سیره، برنامه پرسش و پاسخ تاریخی