فهرست مطالب
احکام مربوط به سجده طبق فتوای دوازده مرجع
آیات عظام: سیستانی، خویی، مکارم، فاضل، امام، رهبری، صافی، وحید، شبیری، روحانی، تبریزی، بهجت
کیفیت به‌جاآوردن سجده
نمازگزار باید در هر رکعت از نماز، بعد از قرائت و رکوع، دو سجده انجام دهد، یعنی این اعضا را به‌طور معمول روی زمین قرار دهد:
-
پیشانی
-
کف دو دست
- و اگر نمی‌تواند، باید به‌ترتیب: پشت دست ← مچ دست ← هر قسمت که می‌تواند را بگذارد.
-
سر دو زانو
-
سر دو انگشت بزرگ پا
- خویی، سیستانی، وحید، تبریزی: پشت یا روی انگشت شست نیز کافی است.
(ب: سجده بر دانه‌های تسبیح، خلاف احتیاط است؛ زیرا اتصال اجزاء شرط است)
ذکر سجده
ذکر سجده باید در حال آرامش گفته شود و طبق فتوای اکثر مراجع تقلید، مقدار ذکر واجب برای سجده این است که نمازگزار:
- یک مرتبه بگوید: «سبحان ربی الأعلی و بحمده» = تسبیحه کبری
- سه مرتبه بگوید: «سُبحانَ اللهِ»
- هر ذکر دیگری را بگوید که به‌مقدار سه تا سبحان الله باشد:
- مثلاً سه مرتبه بگوید: «الله اکبر» یا «الحمد لله»
حکم کم یا زیاد کردن سجده
- دو سجده در یک رکعت، یک رکن است؛ پس اگر در یک رکعت، عمدا یا سهوا دو سجده زیاد یا کم شود، نماز باطل است.
- یک سجده از یک رکعت، رکن نیست؛ بنابراین:
- عمدی: اگر به‌طور عمدی یک سجده کم یا زیاد شود، نماز باطل می‌شود.
- سهوی: اما اگر سهوی باشد، نماز باطل نمی‌شود.
حکم سربرداشتن از سجده
بلندکردن و برداشتن اعضای هفت‌گانه از روی زمین حالات مختلفی دارد:
- پیشانی
- عمدی
- وسط گفتن ذکر: نماز باطل می‌شود.
- در حال سکوت: نماز باطل می‌شود.
- سهوی
- پیش از تمام‌شدن ذکر: اگر قبل از تمام‌شدن ذکر ناخودآگاه سر از مهر برداشته شد، همان مقدار، یک سجده حساب می‌شود و نباید سر را دوباره بر مهر بگذارد.
- پیش از شروع ذکر: اگر با سرعت به سجده رفت و ناخودآگاه سر از روی مهر برداشته شد، همان مقدار، یک سجده حساب می‌شود و نباید سر را دوباره بر مهر بگذارد.
- اگر نتوانست سر را نگه دارد و دوباره پیشانی روی مهر قرار گرفت:
- هر دو یک سجده حساب می‌شود و باید ذکر را بگوید.
- سیستانی: هر دو یک سجده حساب می‌شود و مستحب است ذکر را بگوید.
- اگر نتوانست سر را نگه دارد و دوباره پیشانی روی مهر قرار گرفت:
- عمدی
- غیر پیشانی
- عمدی
- وسط گفتن ذکر: نماز باطل می‌شود.
- در حال سکوت: اگر دست یا پا یا زانو را در این فرض جابه‌جا کند و دوباره بر زمین بگذارد، نماز باطل نمی‌شود. (سیستانی: به‌احتیاط باطل می‌شود)
- سهوی: باید دوباره بر زمین بگذارد و ذکر را بگوید.
- عمدی
محل قرارگرفتن پیشانی
جایی که پیشانی انسان روی آن قرار می‌گیرد، نسبت به جای زانوها و سر انگشتان پا، باید بیش از چهار انگشتِ بسته، بالاتر یا پایین‌تر نباشد. پس:
- استفاده از مهر بلندتر از حدود ده سانتی‌متر صحیح نیست.
- نمازخواندن روی زمینی که دارای شیب زیاد است، درست نیست.
کسی که نمی‌تواند سرش را روی مهر بگذارد
شخصی که به‌جهت کهولت سنّ یا دیسک کمر یا هر عذری نمی‌تواند به‌طور عادی سجده کند:
- اگر می‌تواند خم شود: به مقدار لازم مهر را روی شیء بلندی قرار دهد و سایر اعضای شش‌گانه را روی زمین بگذارد.
- سیستانی: به‌شرطی که خم‌شدنش به‌مقداری باشد که عرفاً سجده صدق کند.
- اگر نمی‌تواند خم شود: با خم‌کردن سر سجده کند ← و اگر نمی‌تواند، با بستن چشم سجده کند ← و اگر نمی‌تواند، در دل نیت سجده کند.
جلسه استراحت
جلسه استراحت یعنی: نشستنِ نمازگزار بعد از سجده دوم (پیش از قیام) در رکعاتی که تشهد ندارد.
نظر مراجع تقلید درباره جلسه استراحت متفاوت است:
- سیستانی، صافی: اگر جلسه استراحت انجام نشود، به‌احتیاط واجب نماز باطل می‌شود.
- خویی، تبریزی، شبیری، وحید، فاضل، مکارم: اگر جلسه استراحت انجام نشود، نماز صحیح است.
- امام، رهبری، بهجت: اگر جلسه استراحت انجام نشود، نماز صحیح است ولی از نظر حکم تکلیفی به‌احتیاط واجب باید جلسه استراحت انجام شود.
حکم وضعی و تکلیفی چیست؟
تنظیم اختصاصی سایت درر
۰ دیدگاه